DNA VE GENETİK KOD ÖDEVPEDİA 3

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

AŞAĞIDA VERİLEN KONU İLE ALAKALI UYGULAMALARI ÇÖZELİM

1 Aşağıda verilen örnekleri Mutasyon yada Modifikasyon olma durumlarına göre gruplayınız. 1. Albinolu Çocuk 2. Alyuvar hücrelerinin orak şeklini alması 3. Kasları gelişmiş insan 4. Renkli gözlü kedi 5. Sirke sineğinin kanat yapısının sıcaklıkla değişmesi 6. Down Sendromu olan çocuk 7. Altı parmaklılık 8. Eğrelti otunun yetiştiği bölgeye göre boyunun değişmesi 9. Tek yumurta ikizlerinin farklı kiloda olması 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Mutasyon Modifikasyon 2 Aşağıda verilen cümlelerin adaptasyona ait ise , değil ise işaretleyiniz.   Bazı insanlarda alyuvar hücrelerinin orak şeklinde olması Güneş ışınlarının altında fazla kalan bir insanın teninin bronzlaşması Eğrelti otunun nemli bölgelerde daha uzun boylu olması Deve kuşunun çok hızlı koşabilmesi için uzun ve güçlü bacaklara sahip olması Farklı çevre koşullarında yaşayan tek yumurta ikizlerinin farklı kiloya sahip olmaları Köpek balıklarının alt tarafının açık üst tarafının koyu renkte olması Arı larvalarının çiçek tozuyla beslenenlerinin işçi, arı sütüyle beslenenlerinin kraliçe arı olması Etçil hayvanların köpek düşlerinin gelişmiş olması Spor yaparken kasların gelişmesi

AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ.

Çeşitlilik	Radyasyon	Olumsuz	Uyum	İşleyişi	Üreme	Modifikasyon	Olumlu	Mutasyon	Varyasyon	Adaptasyon

1

Mutasyon çoğu zaman canlılarda etkiler oluşturmasına rağmen az da olsa etkiler gösterebilir.

2

Modifikasyon sağlayan bir canlıda sadece genlerin farklılaşır.

3

Mutasyonalar canlının yapısında değişikliğe neden olduğundan genetik olmasına yol açar.

4

Hemofili, albinoluk, van kedilerinin farklı renkte gözlere sahip olması gibi 'lar hücrelerinde meydana gelir.

5

Hamilelerin röntgen çektirmemesinin nedeni 'un mutasyona sebep olabilmesidir.

6

Çevresel faktörlerle fenotipte gerçekleşen değişime denir.

7

Doğada (ekosistemlerde) yaşayan canlılar yaşamlarını sürdürebilmek yani yaşama ve üreme şanslarını arttırabilmek için bulundukları ortama sağlamak zorundadırlar.

8

Adaptasyon sonucu canlıda meydana gelen değişmeler uzun zamanda oluşur.

9

Aynı türe ait canlılar arasında görülen genetik çeşitliliğe denir.

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ.

1 D Y Mutasyon eşey hücrelerinde gerçekleşiyorsa kalıcı olur. Mutasyonların tümü olumlu yönde gerçekleşir. Modifikasyonda canlının gen diziliminde değişme görülür. Mutasyonda canlının gen diziliminde yada kromozom yapısında değişme görülür. Güneş altında çok kalan bir bireyin teninde olan değişiklik modifikasyon örneğidir. 2 D Y Vücut hücresinde gerçekleşen mutasyon sadece bireyin kendine etkiler. Sirke sineğinin sıcaklığa göre kanat yapısının değişmesine modifikasyon denir. Kutup ayısının beyaz renkte olması adaptasyona bir örnek olarak verilebilir. Canlıların fenotipinde olan falan kalıtsal olmayan değişikliklere adaptasyon denir. Arı sütü ile beslenen arı larvasının kraliçe arı olması mutasyona örnektir.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 Sirke sinekleri ile yapılan deney aşağıdaki gibi şematize edilmiştir.

16○C Sıcaklıkta Sirke Sineği		25○C Sıcaklıkta Sirke Sineği
Genotipinde kıvrık kanat geni bulunan sinek lavrası
↓		↓
16○C Sıcaklıkta yetişirse düz kanatlı		25○C Sıcaklıkta yetişirse kıvrık kanatlı
Genotipinde kıvrık kanat geni bulunmayan sinek lavrası
↓		↓
16○C Sıcaklıkta yetişirse düz kanatlı		25○C Sıcaklıkta yetişirse düz kanatlı

Yapılan bu deneyle edinilen bilgiler ışığında aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenebilir?

	A) Sirke sineğinin fenotipinin belirlenmesinde genetik ve çevresel faktörler etkilidir.
	B) 25○C'de kıvrık kanatlı olan sirke sineği 16○C'de de kıvrık kanatlı olur.
	C) Sirke sineğinin kanat yapısının sıcaklık ile değişmesi sadece genetik mutasyonla açıklanabilir.
	D) Sirke sineğinin kanat yapısının sıcaklık ile değişmesi sadece modifikasyon ile açıklanabilir.

2 Aşağıdaki tabloda doğru işaretlenen her kutucuk 10, yanlış işaretlenen her kutucuk değeri -5 puandır.

Oluşum	Çevresel Etki	Mutasyon	Modifi- kasyon
Çiçek tozu ile oluşan arıların işçi arı olması	Beslenme
İnsan teninin bir süre güneşlenmesinden sonra ultraviyole ışınların etkisiyle kararması	Güneş
Bir çoçuğun doğuştan kalp kapakçığının oluşmaması	Radyasyon
Çekirge larvalarının 16oC'de benekli olması	Sıcaklık

Bu şekilde doldurulan bir tablodan alınabilecek puan aşağıdakilerden hangisidir?

	A) 15
	B) 20
	C) 25
	D) 35

3 Ukrayna Ulusal Çernobil Müzesi'inden alınan bu fotoğraf Çernobil Nükleer Santrali'nin patlaması sonucu oluşan radyasyonun canlılar üzerindeki etkisi göstermek amaçlı sergilenmektedir. Fotoğraftaki yaşamını sürdüremeyen mutasyona uğramış domuz yavrusu bir mutantdır.

Aşağıdakilerden hangisi mutant olarak kabul edilir?

	A) Bulunduğu ortamın sıcaklığı ile renk değiştiren çuha çiçeği
	B) Radyasyona maruz kalan bir kırlangıç kuşu
	C) DNA dizilimi değişen bir bakteri hücresi
	D) Kuyruğu kopan kertenkele

4

Doğal Seçilim	●	○	Canlıların bulundukları ortama uyum sağlayarak yaşamalarını sürdürebilmek için çeşitli kalıtsal özellikler kazanmasıdır.
Adaptasyon	■	□	Canlıların, doğadaki yaşama şartlarına uyum gösterenlerin hayatta kalabilmesidir.
Varyasyon	★	☆	Her canlı türünün kendi türüne özel kalıtsal çeşitliliktir.

Yukarıdaki kavram ve tanımların eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir.

	A) ☆=★ □=■ ○=●
	B) ☆=■ □=★ ○=●
	C) ☆=● □=★ ○=■
	D) ☆=★ □=● ○=■

5 Aşağıda bir takım canlıların bulundukları çevre ve sahip oldukları adaptasyonlar verilmiştir.

Çöl Tavşanı		Kutup Gelinciği		Kutup Tilkisi
Kıl rengi: Koyu		Kıl rengi: Açık		Kıl rengi: Açık
Kulak Boyu: Uzun		Kulak Boyu: Kısa		Kulak Boyu: Kısa

Bu tablodaki fotoğrafları incelediğimizde aşağıdaki soruların hangisinin cevabını konusunda fikir sahibi oluruz?

	A) Aynı ortamda yaşayıp farklı türe sahip canlılar benzer adaptasyonlara sahip midir?
	B) Aynı türe ait farklı yaşam alanlarına sahip canlılar farklı adaptasyon kazanabilirler mi?
	C) Farklı ortamlarda yaşayan aynı türe ait canlılar aynı adaptasyona sahip midir?
	D) Bitki ve hayvanlar benzer adaptasyonlar kazanabilirler mi?

6

		Canlıların bulundukları ortama uyum sağlamasına adaptasyon denir.
		D				Y
Adaptasyon canlıların hayatta kalma şanslarını arttırır.						Canlılarda meydana gelen adaptasyonlar kalıtsaldır.
D	Y					D			Y
1.Çıkış				2.Çıkış		3.Çıkış				4.Çıkış

Verilen bilgilerin doğru(D) yada yanlış(Y) olmasına göre ilerlendiğinde hangi çıkışa ulaşır?

	A) 1.Çıkış
	B) 2.Çıkış
	C) 3.Çıkış
	D) 4.Çıkış

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 Her ikisi de eski NASA astronotları olan tek yumurta ikizleri Mark ve Scott Kelly uzayda seyahat eden tek kardeşler.

ISS year-long mission ( 1 yıl uzay görevi ) uzun vadeli uzay uçuşunun sağlık üzerindeki etkilerini inceleyen Uluslararası Uzay İstasyonu'nda 11 aylık bir bilimsel araştırma projesiydi. Görev, özellikle Mars görevlerinin ilgi odağı olan uzun süreli uzay uçuşlarının sağlık üzerindeki etkilerine ışık tutmaya yardımcı olan NASA Twins çalışmasını desteklemesiydi. 12 Nisan 2019'da NASA , bir ikiz diğeriyle karşılaştırıldığında, DNA ve bilişteki değişikliklerle ilgili olanlar da dahil olmak üzere, uzun süreli birkaç değişiklik gösteren NASA İkizler Çalışmasından elde edilen tıbbi sonuçları bildirdi.

Görev kapsamında uzaya giden ikiz Mark Kelly, Scott Kelly'den daha zayıf bir durumda olmasına rağmen sağlığı gayet iyi durumdadır. Dünya'ya döndükten sonra normal kilolarına geri döndüğü gözlendi.

Verilen bilgilere göre ikiz kardeşler için aşağıda söylenenlerden hangisi yanlıştır?

	A) Sahip oldukları kalıtım maddeleri birbirinin aynısıdır.
	B) Sahip oldukları genlerin işleyişi değişmiştir.
	C) Yaşanılan değişim modifikasyona örnektir.
	D) Yaşanan değişim mutasyona örnek olarak verilebilir.

2 Aşağıda kedilerle alakalı olarak bazı mutasyon ve modifikasyon örnekleri verilmiştir.

	Van kedilerinin en büyük özelliği iki gözünün farklı renkte olmasıdır.
	Ragdoll cinsi kedilerin ilk dünyaya geldiklerinde beyaz olmalarına karşın soğukta kaldığı için uzul noktalarının gün geçtikçe gri bir renk aldığı görülür.
	Normalden fazla sayıda parmakla dünyaya gelen kediler "polidaktil kediler" olarak adlandırılır.
	Kediler renk genini X kromozomunda taşıdığından dolayı 3 renkli kedilerin neredeyse hepsi iki adet X kromozomu taşıyan dişileridir.

Yukarıda verilen örneklerin hangi renkte olanları mutasyon hangi renkte olanları modifikasyondur?

	Mutasyon	Modifikasyon

	A) Mavi ve Sarı Yeşil ve Kırmızı
	B) Mavi, Yeşil ve Sarı Kırmızı
	C) Mavi ve Yeşil Kırmızı ve Sarı
	D) Kırmızı ve Sarı Mavi ve Yeşil

3 Aşağıda verilen mutasyon ve modifikasyonları bulmamızı isteyen uygulama görüldüğü şekilde doldurulmuştur.

Mutasyon		Modifikasyon
●		○	Sadece genlerin işleyişinde meydana gelen değişimlerdir.
●		○	Genlerin yapısında meydana gelen değişimlerdir.
○		●	Neden olan etken ortadan kalkarsa canlı eski haline dönebilir.
○		●	DNA diziliminde bozulmalara neden olmaz

Doğru işaretlenmiş her işaretten 10 puan, yanlış işaretten ise puan alınmayan bu uygulamadan kaç puan alınmıştır?

	A) 10
	B) 20
	C) 30
	D) 40

4 Aşağıda kutuplarda yaşayan tavşan ve tilkinin resimleri verilmiştir.

Buna göre bu resimlerden aşağıda verilen sonuçlarından hangisi çıkarılır?

	A) Benzer ortamda yaşayan farklı hayvan türlerinde benzer adaptasyonlar gerçekleşir.
	B) Benzer ortamlarda yaşayan aynı hayvan türleri benzer adaptasyon gösterir.
	C) Farklı ortamlarda yaşayan aynı tür hayvanlar benzer adaptasyon gösterir.
	D) Farklı ortamlarda yaşayan farklı tür hayvanlar benzer adaptasyon gösterir.

5

Yeryüzündeki insanların hepsi temelde aynı genetik bilgiye sahiptir ama bu genetik bilginin izin verdiği varyasyonlarla kimisi çekik gözlü, kimisi sarı saçlı kimisi siyah saçlıdır.

Yukarıda varyasyonun hangi özelliği vurgulanmaktadır?

	A) Tür içinde sağladığı genetik çeşitlilik
	B) Türler arasında sağladığı kalıtsal çeşitlilik
	C) İnsanlarda mutasyon sonucu ortaya çıkması
	D) Çevrenin etkisiyle ortaya çıkması

6 Köpek balıklarının sırt ve karın bölgelerindeki renkler birbirinden farklıdır.

Bu bilgi ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

	A) Bu durum canlının çevre şartlarına gösterdikleri adaptasyona örnektir.
	B) Köpek balığının kamufle olmasını sağlamaktır.
	C) Bu durum kalıtsal olmayıp bir sonraki nesile aktarılmamaktadır.
	D) Bu özelliği ile daha kolay avlanmakta ve düşmanlarından korunabilmektedir.

7 Aslanlar hayatta kalabilmek için avlanmak, bizonlar hayatta kalabilmek için kaçmak zorundadırlar. Bu sebeple yüz binlerce yıl içerisinde iki türde de birçok farklı saldırı ve savunma yöntemi evrimleşmiştir. Bu mücadelede başarısız olanlar daima elenir.

Yukarıda verilen örnek ile aşağıda yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır?

	A) Doğada zayıf olan bireyler elenir ve bunların yerine güçlü bireyler sağ kalır.
	B) Bu elenme türü ile tür değişimi gerçekleşir.
	C) Bu olaya doğal seleksiyon adı verilir, yani hayatta kalanlar hep güçlü ve doğa şartlarına uyum sağlayan canlılardır.
	D) Bu olay canlı türü içinde bir seçilim olayıdır.

8 Çevresel faktörler, canlı hücrelerindeki canlılara ait özelliklerin ortaya çıkmasını sağlarken genleri ya da genlerin işleyişini değiştirir yani bazısı çevre şartlarından etkilenirken, bazıları etkilenmemektedir.

Aşağıda verilen canlılarda meydana gelen değişimlerden hangisi diğerlerinden farklıdır?

	A) Himalaya tavşanlarının kulak ve kuyruklarının kışın siyah renkli, yazın beyaz renkli olması
	B) Yetiştirilen fidelerin ışıklı ortamda yeşil renkli, ışıksız ortamda açık renkli olması
	C) Ortanca ve kartopu bitkisinin asitli topraklarda yetişenin kırmızı, bazlı topraklarda yetişenin ise mavi çiçek açması
	D) Deniz kaplumbağalarının kara kaplumbağalarından farklı olarak yüzmesini sağlayan palet şeklinde ayaklarının bulunması.