KUVVET VE HAREKET ÖDEVPEDİA

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

Kuvvetin Özellikleri

Bir cismi harekete geçiren, durduran, yönünü veya doğrultusunu değiştiren, hareketin hızını azaltan veya hızlandıran, cisimde şekil değişikliği yapabilen etkiye kuvvet denir.

Kuvvetin özelliklerini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz;

• Duran bir cismi harekete geçirebilir,
• Hareket eden bir cismi durdurabilir,
• Hareketin hızını attırabilir (hızlandırma),
• Hareketin hızını azaltabilir(yavaşlatma),
• Hareketin yönünü değiştirebilir,
• Cisimlerde şekil değişikliği yapabilir.

Bir cismin kuvvete sahip olabilmesi için enerjiye sahip olması gerekir. Motor, insan, Dozer, Rüzgar, Su, Sıkılmış bir vida, Gerilmiş yay gibi pek çok nesne kuvvete sahip olabilir. Kuvvet soyut bir kavramdır. Fakat etkileri hayatın her alanında kendini gösterir.

Kuvvetin hangi özelliklerini bilmek gerekir?

Bir kuvvetten bahsettiğimiz zaman kuvveti oluşturan bazı özelliklerin de bilinmesi gerekir.

Kuvvetin Birimi: Kuvvet birimi Newton’dur. N harfiyle gösterilir. Newton birimi kuvvet hakkında çalışmalarıyla ünlü bilim insanı Isaac Newton‘dan gelmektedir.

Kuvvetin Yönü: Eğer bir kuvvetten bahsediyorsak mutlaka yönünü de belirtmemiz gerekir. Örneğin bir kapıyı açmak için 5N kuvvete ihtiyaç olduğunu düşünelim. Bu 5N kuvvetin açma yönüne doğru uygulanması gerekir. Aksi taktirde kuvvetin büyüklüğü yeterli olsa da yönü yanlış olduğu için beklediğimiz işi yapamayacaktır.

Kuvvetin Uygulama Noktası: Kuvvetin nereden uygulandığı da önemlidir. Yanlış noktadan uygulanan kuvvet büyüklüğü ve yönü doğru olsa da işimize yaramayacaktır.

Bileşke Kuvvet

Bir cisme birden fazla kuvvet etki ediyorsa bileşke kuvvet kavramından bahsetmemiz gerekir. Örneğin dört kişinin bir cisme kuvvet uyguladığını düşünürsek, bu dört kişinin cisme toplam etkisine bileşke kuvvet denir. Bir kayayı tek başına itmek 4 kişiyle itmekten farklı sonuçlar doğurur. İki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapan kuvvete Bileşke kuvvet (net kuvvet) denir. Bileşke kuvvet R harfiyle gösterilir.

Bileşke Kuvvetin Hesaplanması

Kuvvetlerin bileşkesi (net kuvvet) bulunurken aynı yönlü kuvvetler toplanır, zıt yönlü kuvvetler çıkarılır.

Hayatımızda Bileşke Kuvvet

Hayatımızın pek çok alanında bileşke kuvvet karşımıza çıkar.

• Ağır bir cismi taşıması için arkadaşımıza yardım ederken,
• Halat çekme oyunu oynarken,
• Islak çamaşırları ipe iki mandal kullanarak asarken,
• Masanın ağırlığını 4 ayağı tartarken,
• Oturduğumuz yerden kalkarken nem ayaklarımız hem de ellerimizi kullanırken.

Dengelenmiş kuvvet: Bir cisme etki eden bileşke kuvvet sıfırsa dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.

Dengelenmemiş kuvvet: Bir cisme etki eden kuvvet sıfırdan farklıysa dengelenmemiş kuvvet etkisindedir.

Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetler

Bir cisme etki eden net kuvvet sıfırsa Dengelenmiş Kuvvet, sıfırdan farklıysa Dengelenmemiş kuvvet var demektir.

Dengelenmiş Kuvvet:

• Bileşke kuvvet sıfırdır.
• Dengelenmiş kuvvet etkisindeki cisim ya duruyor,
• Ya da sabit süratle hareket ediyordur.

Dengelenmemiş Kuvvet

Dengelenmemiş kuvvette net kuvvet sıfırdan farklıdır. Kuvvet dengelenmemişse hareket kesin vardır. Hareket yavaşlıyor veya hızlanıyordur.

Dengelenmiş Kuvvete Örnekler:

• Sabit süratle hareket eden araba
• Dünyanın hareketi (Sabit süratli olduğu için)
• Duran bir top
• Saatin saniyesinin hareketi (Sabit süratli olduğu için)
• Duvarda asılı tablo

Dengelenmemiş Kuvvete Örnekler:

• Hızlanan bir otomobil
• Giderek hızlanarak daldan düşen elma
• Yavaşlayan bir tren
• Şut çekildikten sonra giderek yavaşlayan top vb.

1 Aşağıda verilen olaylardan dengelenmiş olanları için , dengelenmemiş olanlar için seçeneğini işaretleyin.

 

		Yere düşmekte olan elma
		At yarışında atların koşuya başlaması
		100m koşusunda yarışan yarışçı
		Güneş etrafında dolanmakta olan mars
		Duvarda asılı duran resim
		Topa vurmak için zıplayan voleybol oyuncusu

2

Aşağıda verilen özdeş cisimlere çeşitli kuvvetler etki etmektedir. Bu cisimleri dengelemek için uygulanacak kuvvetin yönü ve büyüklüğü en olmalıdır.

I. dengelemek için;

yönünde, N büyüklüğünde

II. dengelemek için;

yönünde, N büyüklüğünde

III. dengelemek için;

yönünde, N büyüklüğünde

AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ.

N	Batı	Dengelenmiş	Etkisi	Newton	Yönleri	Yavaşlar	Doğu	Doğrultuları	Bileşke

1

Duvarda asılı duran resim kuvvetlerin etkisindedir.

2

Kuvvetin dinamometre ile ölçülmüş birimi 'dur. ile gösterilir.

3

aynı, farklı olan kuvvetlere zıt kuvvetler denir.

4

yönünde gitmekte olan bir araç doğu-batı doğrultusundadır.

5

İki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapan kuvvete kuvvet (net kuvvet) denir.

6

Hızlanan bir otomobil kuvvet altındadır.

7

Bir cisme hareket yönünün tersine bir kuvvet uygulanıyorsa cisim .

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ.

1 D Y Yerde duran kaya ağırlığından dolayı yere bir kuvvet uygular. Bileşke kuvvete aynı zamanda net kuvvette denir. Dikey doğrultuda doğu ve güney doğrultuları bulunmaktadır. Kuvvet cismin hızını sadece arttırabilir. Dengeleyici kuvvetler ile bileşke kuvvet her zaman aynı doğrultuda olur. 2 D Y Uygulanan kuvvetler dengelenmiş durumda ise cisim kesinlikle hareketsizdir. Bir cisim hızlanıyor yada yavaşlıyorsa cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi sıfır olamaz. Bir cismin kuvvete sahip olabilmesi için enerjiye sahip olması gerekir. Bileşke kuvvet R harfiyle gösterilir. Dengelenmemiş kuvvette net kuvvet sıfırdan farklıdır.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 Eşit olarak bölümlere ayrılmış düzlem üzerinde P, R, S ve T kuvvetleri gösterilmiştir.

Buna göre aşağıda bu kuvvetlerle alakalı olarak yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır?

	A) S ve T kuvvetleri aynı yöndedir.
	B) P ve S kuvvetlerinin büyüklükleri aynıdır.
	C) P ve R kuvvetlerinin doğrultuları aynıdır.
	D) Büyüklüğü en fazla olan kuvvet R'dir.

2 Aşağıda gösterilen cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır.

	F1
	F2					F3

Buna göre bu kuvvetlerin alabileceği kuvvetler aşağıdakilerin hangisi olamaz?

	F1	F2	F3

	A) 8 6 2
	B) 10 4 6
	C) 9 7 4
	D) 11 8 3

3 Bir kuvvete etki eden bileşke kuvvet;

• Büyüklüğü : 6N
• Yönü:

Buna göre bu cisme etki eden kuvvetler aşağıdakilerden hangisi olabilir?

	A) 4N 2N
	B) 3N 5N 2N
	C) 4N 3N 5N
	D) 2N 4N

4 Aşağıda 3 farklı kuvvetin özellikleri tabloda belirtilmiştir.

Kuvvet	Yönü	Doğrultusu	Büyüklüğü
1.	Batı	Doğu-Batı	3N
2.	Kuzey	Kuzey-Güney	4N
3.	Doğu	Doğu-Batı	5N

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu kuvvetlerden birisi değildir?

	A) 2N
	B) 5N
	C) 5N
	D) 4N

5 I. Dalından kopan portakalın yere düşmesi

II. Fırlatılan bez bol topunun yukarı doğru gitmesi

III. Masadaki vazonun hareketsiz durması

Yukarıdaki durumlardan hangisi dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir?

	A) Yalnız I
	B) Yalnız III
	C) I ve II
	D) I, II ve III

6 Bir tahta bloğa şekildeki gibi uygulanan iki zıt kuvvet dinamometreler ile ölçülüyor.

Uygulanan bu kuvvetlerle alakalı olarak yapılan aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur?

	A) Bileşke kuvvet sıfır olur.
	B) Net kuvvetin değeri 1N 'dur.
	C) Uygulanan kuvvetler farklı doğrultudadır.
	D) Blok 2. dinamometre tarafına hareket edebilir.

TEST

1 P, R ve S kuvvetlerinin zamana karşı değişimleri aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Bu kuvvetler ile yapılan aşağıdaki yorumlamalardan hangisi yanlıştır?

	A) S kuvveti bir yokuştan sabit süratle inmekte olan bir bisiklete uygulanırsa bisiklet dengelenmiş kuvvetlerin etkisiyle hareket edebilir.
	B) R kuvveti sabit süratle hareket eden arabaya aynı yönlü etki ederse araba hızlanabilir.
	C) S kuvveti durmakta olan bir kitaba etki ederse top dengelenmemiş kuvvetler etkisinde hareket edebilir.
	D) P kuvveti durmakta olan bir topa etki ederse top dengelenmemiş kuvvetler etkisinde hareket edebilir.

2

Aşağıda P ve S cisimlerine ikişer kuvvet uygulanmaktadır. Bu kuvvetlerin bileşkeleri P için R₁, S için R₂'dir.

		R1= 8N			R2= 4N
	P			S

Bu iki cisme de uygulanan kuvvetlerden bir tanesi 6N büyüklüğünde ve Batı doğrultusunda olduğu bilindiğine göre P ve S cisimlerine uygulanan diğer kuvvetler nedir?

	P Cismi		S Cismi

	A) 14N-Doğu 10N-Doğu
	B) 14N-Batı 10N-Batı
	C) 2N-Doğu 2N-Batı
	D) 2N-Batı 2N-Doğu

3 Aşağıda cisme uygulanan net kuvvetin sıfır olduğu bilinmektedir.

	F1				F2 F3

Buna göre F₁, F₂ ve F₃ kuvvetlerinin alabileceği değer aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?

	F1		F2		F3

	A) 5N 2N 7N
	B) 7N 4N 3N
	C) 3N 4N 1N
	D) 8N 5N 3N

4 Kuvvet büyüklüklerini belirtmek için kullanılan kareli yüzeyde çizilen F₁, F₂, F₃, F₄, ve F₅ aşağıdaki gibi gösterilmiştir.

Bu kuvvetler ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlış olur?

	A) F1, ve F5 kuvvetlerinin büyüklükleri aynıdır.
	B) F1, F2, ve F3 kuvvetlerinin bileşkesi güney yönündedir.
	C) F4, ve F5 kuvvetlerinin yönleri farklı doğrultuları aynıdır.
	D) F3 büyüklük olarak diğerlerinden küçük olan kuvvettir.

5 Aşağıda kuvvetin etkileri için doğru yanlış etkinliği işaretlenmiştir.

D	Y
●	○		Duran cisimleri hareket ettirebilir.
●	○		Hareket eden cisimleri durdurabilir.
●	○		Hareketli cisimleri yavaşlatabilir, hızlandırabilir ya da farklı bir yöne döndürebilir.
●	○		Kuvvet, cisimlerin şeklini değiştirebilir.

Her soru 25 puan ve yanlış yaptıklarından puan alamadığına göre, nu öğrenci kaç puan almıştır?

	A) 25
	B) 50
	C) 75
	D) 100

6 Öğretmenin verdiği uygulamayı Kemal aşağıdaki gibi doldurmuştur.

Aşağıda verilen olaylardan dengelenmiş olanları için , dengelenmemiş olanlar için seçeneğini işaretleyin.
●	○	1. Sabit süratle giden araba
○	●	2. Yukarı doğru atılan taş
●	○	3. Daldan düşen armut
●	○	4. Zıt yönlü aynı büyüklükte kuvvet uygulanan sandalye
○	●	5. Duran topa vuran futbolcu
○	●	6. Masadaki defter

Buna göre Kemal hangi ifadelerin gruplanmasında hata yapılmıştır?

	A) 1 ve 2
	B) 3 ve 6
	C) 4 ve 6
	D) 4 ve 5

7 Aşağıda oyuncak arabaların yönleri, süratleri ve arabalara etki eden kuvvetler gösterilmiştir.

	5N	5m/sn	10N		5N	10m/sn	5N
	K				L

	10N	5m/sn	5N
	M

Buna göre K, L ve M oyuncak arabalarının hareket türleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

		K		L		M

	A) Yavaşlayan Sabit süratli Hızlanan
	B) Hızlanan Yavaşlayan Sabit süratli
	C) Sabit süratli Hızlanan Yavaşlayan
	D) Yavaşlayan Hızlanan Sabit süratli

8

Tahir ve Kadir ip çekme oyunu oynamaktadır. Efe bütün kuvveti ile ipi çekmesine rağmen ip hareket etmemektedir.

Bu durum ile ilgili olarak;

I. İpe dengelenmiş kuvvetler etki etmektedir.

II. Tahir ve Kadir’in ipe uyguladığı kuvvetler aynı büyüklükte ve aynı yöndedir.

III. Tahir ve Kadir’in ipe uyguladığı kuvvetler aynı doğrultudadır

yorumlarından hangisi ya da hangileri yapılabilir ?

	A) I ve III
	B) I ve II
	C) II ve III
	D) I, II ve III