MADDE VE DEĞİŞİM ÖDEVPEDİA

Fen Ansiklopedisi sitesinden
01.55, 7 Aralık 2022 tarihinde Fenpedia (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 14119 numaralı sürüm ("<noinclude>{{5. SINIF ÖDEVPEDİA|5. SINIF ÖDEVPEDİA}}</noinclude> {{:MADDENİN HÂL DEĞİŞİMİ}} {{:MADDE VE DEĞİŞİM SINAVPEDİA}} {| border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="margin: 0; border: 3px #6294bf solid; border-collapse: collapse; width:100%;" !TEST |} {{:MADDE VE DEĞİŞİM TESTPEDİA}} <noinclude> category:SINAVLARcategory:ORTAOKUL SINAVLARI category:5.SINIF SINAVLARIcategory:5.SINIF MADDE VE DEĞİŞİM SINA..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
(fark) ← Önceki sürüm | Güncel sürüm (fark) | Sonraki sürüm → (fark)
DİĞER 5. SINIF ÖDEVPEDİA İÇİN

‎‎GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR ‎‎GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR 2 ‎‎GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR 3 ‎‎GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR 4 ‎‎GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR 5 ‎‎CANLILAR DÜNYASI ‎‎CANLILAR DÜNYASI 2 ‎‎KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME ‎‎KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME 2 ‎‎KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME 3 ‎‎MADDE VE DEĞİŞİM ‎‎MADDE VE DEĞİŞİM 2 ‎‎MADDE VE DEĞİŞİM 3 ‎‎MADDE VE DEĞİŞİM 4 ‎‎MADDE VE DEĞİŞİM 5 ‎‎IŞIĞIN YAYILMASI

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!
Rodevpedia.png

MADDENİN HÂL DEĞİŞİMİ

Maddenin 3 fiziksel hali vardır. Bunlar katı, sıvı ve gazdır. Bu üç halde de madde aynı madde olmasına karşın görünüşü değişmiştir.

Maddeler sıcaklık değişimlerinden hal değiştirerek etkilenirler. Sıvı haldeki suyu yeterince soğutursak katıya (buza) dönüşür. Yine sıvı suyu kaynama sıcaklığına kadar ısıtırsak gaz haldeki suya yani buhara dönüştürmüş oluruz.

Madde hal değiştirirken kimliğini değiştirmez, sadece görüntüsü değişmiş olur. Buna fiziksel değişim denir. Bunu şuna benzetebiliriz;

Kıyafetlerimizi değiştirip yüzümüze maske taktığımızda arkadaşlarımız bizi tanımayabilir ama yine biz aynı kişiyizdir. Ya da 5A sınıftaki öğrencilerin oturma düzeni değiştirildiğinde sınıf 5B’ye dönüşmez, hala aynı sınıf olmaya devam eder.

ERİME

Maddenin katı halden sıvıya geçişidir. Bir katının erimesi için ısıtılması gerekir buna ısı alma denir. Erime olayı hayatın pek çok aşamasında karşımıza çıkar. Kışın yağan karların havanın ısınmasıyla eridiğini hepimiz biliriz. Doğada gördüğümüz erime olayının dışında teknolojide de erime bir yöntem olarak kullanılır. Demir, çelik gibi metaller yüksek ısıda eritilerek bıçak, kaşık gibi şekil verilmiş kalıplara dökülür. Kalıbın içinde soğuyan metal katılaşarak alet şeklini alır. (alçı kalıp çalışmasına benzetebilirsiniz)

DONMA

Maddenin sıvı halden katı hale geçişidir. Bir sıvı ısı vererek yani soğuyarak katı hale geçer.

BUHARLAŞMA

Maddenin sıvı halden gaz hale geçişidir. Buharlaşma için sıvının ısıtılması gerekir. Buna ısı alma denir.

Islak çamaşırların kuruması, açık alanda bırakılan su dolu bir kaptaki su seviyesinin zamanla azalması, yağmur sonrası caddelerin kuruması buharlaşma sayesinde gerçekleşir. Buharlaşmanın çok hızlı gerçekleşmesine kaynama denir.

YOĞUŞMA

Maddenin gaz halden sıvı hale geçişidir. Yoğuşma için gazın soğuması gerekir. Buna ısı verme de denir.

Kış aylarında pencere camlarının buğulanması, içinde soğuk su bulunan bardağın dışında damlacıklar oluşması, sabah saatlerinde yapraklar ve çimlerin üzerinde ıslaklıklar oluşması yoğuşma sayesinde olur.

SÜBLİMLEŞME

Maddenin katı halden gaz hale geçişidir. Süblimleşme için katının ısı alması gerekir.(ısınma)

Süblimleşmeye örnek olarak tuvaletlerde koku giderici olarak kullandığımız naftalini verebiliriz. Naftalin hiç erimeden zamanla azalır. Bu azalmanın nedeni buharlaşmadır. Naftalin sıvı hale geçmeden doğrudan gaz hale geçer.

Marketlerdeki dondurma dolaplarını açtığımızda buhar çıktığını görürüz. Bunun nedeni dolaptaki katı haldeki buzun birden ısı alarak gaz hale geçmesi yani süblimleşmesidir.

KIRAĞILAŞMA

Maddenin gaz halden katı haline geçmesidir. Kırağılaşma için maddenin aniden soğuması yani ısı vermesi gerekir.

Soğuk gecelerin sabahında otların üzerinde kar yağmış gibi beyazlıklar görülür. Bunlar kırağıdır. Havadaki gaz haldeki su buharı soğuk etkisiyle sıvılaşmadan donar ve katı hale geçer. Uçakların motorundan çıkan su buharının yükseklerdeki soğuk hava nedeniyle donması ve duman çıkıyor gibi görünmesi de aynı şekilde gerçekleşir.

Hal değişimi örnekleri

  • Tereyağının ısıtılarak sıvı hale geçmesi = erime
  • Suyun buzlukta katı hale geçmesi = donma
  • Çaydanlıktaki suyun sıvıdan gaza geçmesi = buharlaşma
  • Evdeki buharın soğuk havalarda camda sıvı hale geçmesi = yoğuşma
  • Derin dondurucunun kapağı açıldığında buhar çıkması= süblimleşme
  • Soğuk gecelerin sabahında araba camlarının donması = kırağılaşma


AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ. MİNİLOGO.png
Isı Katı Yüzeyinde Yoğunlaşma Kaynama Sıcaklık Sıvı Tamamında Bulutları Buharlaşma

1

Yeryüzündeki suların

etkisiyle buharlaşması

meydana getirir

2

Buharlaşmanın en hızlı olduğu sıcaklık

sıcaklığıdır.

3

Maddeler doğada

,

ve gaz olmak üzere 3 halde bulunurlar.

4

Bir madde sıvı halden gaz haline geçiyorsa buna

 ; tersi oluyorsa

denir.

5

Kaynama sıvının

gerçekleşirken, buharlaşma sadece

gerçekleşir.

6

Hal değişimi esnasında

değişmez.

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ. MİNİLOGO.png

1

D Y
Buharlaşma olayı donma olayının tersidir.
Bütün maddeler 100oC 'de kaynarlar.
Buharlaşma sıvının her yerinde gerçekleşir.
Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz halinde bulunabilirler.
Kaynamakta olan bir maddenin sıcaklığı artmaktadır.

2

D Y
Güneş altında kuruyan bir giysi yoğuşmaya örnek olarak gösterilebilir.
Katı haldeki bir maddenin ısıtılarak sıvı hale geçmesi erime olarak adlandırılır.
Katı haldeki bir maddenin gaz hale geçmesi süblimleşmedir.
Buzluktan çıkan bir şişenin üzerinde su damlalarının oluşması yoğuşmadır.
Kırağılaşma maddenin gaz halden katı haline geçmesidir.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ. MİNİLOGO.png

1 Aşağıdaki etkinliği Murat şekildeki gibi doldurmuştur.

Isı
Alır
Isı
Verir
Buzun erimesi
Kırağı oluşumu
Islak yüzeyin kuruması
Buzluktaki suyun donması

Buna göre Murat uygulama tablosunda kaç seçeneği doğru olarak işaretlemiştir?

A) 1
B) 2
C) 3
D) 4

2 Aşağıdaki olayların ısı alması durumunda "A" tarafına, ısı vermesi durumunda "V" tarafına ilerlenmesi istenmektedir.

Sıvı haldeki bir maddenin gaz haline geçmesi.
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
A
V
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Kışın arabaların camlarının buğulanması. Yazın göllerdeki suların azalması
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
A
V
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
A
V
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
1.Çıkış 2.Çıkış 3.Çıkış 4.Çıkış

Etkinliği doğru bir şekilde tamamlayan bir öğrencini hangi çıkıştan çıkması beklenir?

A) 1.Çıkış
B) 2.Çıkış
C) 3.Çıkış
D) 4.Çıkış

3 30oC'de bir ortama bırakılan buzun bir süre sonra eridiği gözleniyor.

30oC
Kırmızı termometre 3.png
Buz beher.png
Sonra
Sağa kuvvet 13.png
27oC
Kırmızı termometre 2.png
Su beher.png

Isı alış-verişinin sadece ortam ve buz arasında olduğu kabul edilirse yukarıdaki gözleme bakarak buz ile alakalı olarak verilen bilgilerden hangisi yanlış olur?

A) Hal değişimi gerçekleşmiştir.
B) Erime esnasında ortamdan ısı alınmıştır.
C) Erime durumunda maddenin sıcaklığı artmıştır.
D) Erimede ortamın sıcaklığı artmıştır.

4 İçinde bir miktar su bulunan iki kaptan II. kabın kaymakta olduğu görülmektedir.

Su beher.png
I. Kap
Kaynama beher.png
II. Kap

Bu kaplardaki hal değişim durumları ile verilen iki konu aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I. Kap II. Kap

A)ErimeDonma
B)BuharlaşmaYoğuşma
C)BuharlaşmaKaynama
D)SüblimleşmeKırağılaşma

5 Isıtılmakta olan saf bir maddenin sıcaklık zaman grafiği aşağıda verilmiştir.

Sıcaklık zaman grafiği sabitleniyor.png

Bu sıvı ile ilgili aşağıda yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır?

A) Sıvı 5. dakikada kaynamaya başlamıştır.
B) Sıvıda 400C'de buharlaşma gözlenmez.
C) Sıvının 780C kaynama noktasıdır.
D) Sıvıda 780C buharlaşma gözlenmektedir.

6 Aşağıda bir sabah yaprakların üzerinde oluşmuş buzlar gözlenmektedir.

Frost in Cary Park - geograph.org.uk - 2208249.jpg

Bu hava olayının adı ve maddenin hangi halleri arasında gerçekleştiği aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Hava
Olayı
Gerçekleşir

A)BuharlaşmaSıvı - Gaz
B)KırağılaşmaGaz - Katı
C)DoluKatı - Sıvı
D)SüblimleşmeGaz - Katı


TEST

1 Aşağıda hal değişimini gösteren tabloda bazı kısımlar harflendirilmiştir.

kırağılaşma
Sola kuvvet 12.png
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Katı Molekül.jpg
Katı
A
Sağ icon 2.png
Sol icon 2.png
Donma
Su Molekül.jpg
Sıvı
B
Sağ icon 2.png
Sol icon 2.png
yoğuşma
Gaz Molekül.jpg
Gaz
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Sağa kuvvet 12.png
C

Tablonun doğru bir şekilde olması için harflerin yerine ne getirilmelidir?

A B C

A)BuharlaşmaKırağılaşmaErime
B)ErimeBuharlaşmaKırağılaşma
C)ErimeKırağılaşmaBuharlaşma
D)KırağılaşmaErimeBuharlaşma

2 Aşağıda buharlaşma ve kaynama ile ilgili özelliklerin işaretlenmesi istenmiştir..

Buharlaşma Kaynama
Belirli sıcaklıkta olur.
Her sıcaklıkta olur.
Sıvının her yerinde olur.
Sıvının yüzeyinde olur.

Yukarıdaki gibi doldurulmuş bir uygulama için her doğru işaretlediği seçenekten 10 puan kazanacak; yanlış işaretlediği seçenekten 5 puan kesilecek bir öğrenci kaç puan almıştır?

A) 15
B) 20
C) 25
D) 30

3 Aşağıda bazı hâl değişimleri verilmiştir.

  • Demirin erimesi
  • Islak elin kuruması
  • Dondurmanın külahtan akmaya başlaması

Bu hâl değişimleri için aşağıdaki ifadelerden hangisi ortaktır?

A) Maddeler ısı almıştır.
B) Hepsinde erime olayı gerçekleşmiştir.
C) Hepsinde buharlaşma olayı gerçekleşmiştir.
D) Maddeler ısı vermiştir.

4

Orhan'ın sabah günlüğü:
Sabah duş alıp banyoda beklerken üşüdüm ve vücudumdaki su kurumaya başladı. Banyo aynasına baktığımda kendimi net olarak göremedim. Çünkü ayna yüzeyinde su damlacıkları oluşmuştu. Evden çıkıp yürürken evin önündeki buz tutmuş su birikintisine basıp düştüm.

Orhan'ın sabah yaşadığı olaylarda sırasıyla hangi hâl değişimleri meydana gelmiştir?

A) Buharlaşma - Kaynama - Kırağılaşma
B) Buharlaşma - Yoğuşma - Donma
C) Erime - Buharlaşma - Yoğuşma
D) Yoğuşma - Donma - Buharlaşma

5 Öğrenciler aşağıdaki tabloyu ısı alır / ısı verir şeklinde dolduracaklardır.

ısı
alır
ısı
verir
Dolaba konulan suyun donması
Yağmur yağması
Çamaşırların kuruması
Çamaşırların kuruması

Yukarıdaki gibi doldurulmuş bir uygulama için her doğru işaretlediği seçenekten 10 puan kazanacak bir öğrenci kaç puan almıştır?

A) 10
B) 20
C) 30
D) 40

6

Saf maddeler hal değiştirirken sıcaklıkları sabit kalır.
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
D
Y
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Sıvı maddeler donarken çevrelerinden ısı alır. Katı maddeler erirken çevrelerine ısı verir.
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
D
Y
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
D
Y
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
1.Çıkış 2.Çıkış 3.Çıkış 4.Çıkış

Verilen bilgilerin doğru(D) yada yanlış(Y) olmasına göre ilerlendiğinde hangi çıkışa ulaşır?

A) 1.Çıkış
B) 2.Çıkış
C) 3.Çıkış
D) 4.Çıkış

7 Başlangıçta sıvı halde bulunan saf bir maddenin sıcaklığının zamanla değişim grafiği aşağıdaki gibi oluyor.

Sıcaklık zaman grafiği sıvı gaz geçişi.png

Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) 4 ve 10. dakikalar arasında maddenin sıcaklığı sabit kalmıştır.
B) Sıvının kaynama sıcaklığı 30oC’dir.
C) Madde ısı almıştır.
D) Son durumda madde katı haldedir.

8 Tabloda bazı saf maddelerin erime ve kaynama sıcaklıkları verilmiştir.

Madde Erime Sıcaklığı(oC) Kaynama Sıcaklığı (oC)
A 10 90
B 0 100
C -125 180
D 60 240

Buna göre 5oC’de hangi maddeler sıvı halindedir?

A) B maddesi
B) A ve D maddesi
C) B ve C maddesi
D) A, B ve D maddesi