MADDE VE ENDÜSTRİ ÖDEVPEDİA 5

Fen Ansiklopedisi sitesinden
09.04, 18 Ocak 2023 tarihinde Fenpedia (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 14772 numaralı sürüm ("<noinclude>{{8. SINIF ÖDEVPEDİA|8. SINIF ÖDEVPEDİA}}</noinclude> {{:MADDENİN ISI İLE ETKİLEŞİMİ}} {{:MADDE VE ENDÜSTRİ SINAVPEDİA 5}} {| border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="margin: 0; border: 3px #6294bf solid; border-collapse: collapse; width:100%;" !TEST |} {{:MADDE VE ENDÜSTRİ TESTPEDİA 5}} <noinclude> category:SINAVLARcategory:ORTAOKUL SINAVLARI category:8.SINIF SINAVLARIcategory:8.SINIF MADDE VE ENDÜSTR..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
(fark) ← Önceki sürüm | Güncel sürüm (fark) | Sonraki sürüm → (fark)
DİĞER 8. SINIF ÖDEVPEDİA İÇİN

‎‎MEVSİMLER VE İKLİM ‎‎MEVSİMLER VE İKLİM 2 ‎‎MEVSİMLER VE İKLİM 3 ‎‎DNA VE GENETİK KOD ‎‎DNA VE GENETİK KOD 2 ‎‎DNA VE GENETİK KOD 3 ‎‎DNA VE GENETİK KOD 4 ‎‎DNA VE GENETİK KOD 5 ‎‎BASINÇ ‎‎BASINÇ 2 ‎‎MADDE VE ENDÜSTRİ ‎‎MADDE VE ENDÜSTRİ 2 ‎‎MADDE VE ENDÜSTRİ 3 ‎‎MADDE VE ENDÜSTRİ 4 ‎‎MADDE VE ENDÜSTRİ 5

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!
Rodevpedia.png

MADDENİN ISI İLE ETKİLEŞİMİ

Enerji doğada farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. Isı da bunlardan biridir. Evrendeki bütün enerjilerin kaynağı güneştir, güneş ile dünya arasında ısı alışverişi gerçekleşir ve bu alışveriş toprak, taş, su ve tüm maddelerin ısınmasına neden olur.

Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları hareket (kinetik) enerjilerinin toplamına ısı denir. Sıcaklık ise buradaki bütün taneciklerin kinetik enerjilerinin ortalamasıdır.(yaklaşık bir taneciğin kinetik enerjisi)

Sıcaklıkları farklı maddeler arasında sıcaklığı fazla olandan az olana doğru gerçekleşen ısı aktarımına ısı alışverişi denir.

Isı alışverişi maddelerin sıcaklıkları eşitleninceye kadar devam eder. Eşit sıcaklıktaki maddeler arasında ısı alışverişi durur.

Isı ve Sıcaklık Arasındaki Farklar
ISI Sıcaklık
Isı bir enerji çeşidi Sıcaklık ise bir ölçümdür.
Isı kalorimetre kabı ile Sıcaklık termometre ile ölçülür.
Isı birimi kalori (cal) veya Joule, Sıcaklık birimi ise derecedir.
Isı, madde miktarına bağlıdır Sıcaklık ise madde miktarında bağlı değildir.

ÖZ ISI

Bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli olan ısı miktarıdır. Maddenin cinsine göre öz ısısı maddenin ayırt edici bir özelliğidir. Birimi ise cal/g °C ya da J/g °C’tur. Uluslararası birim sisteminde (SI) öz ısı birimi J/g °C olarak kabul edilmektedir.

Bazı Maddelerin Öz Isı Değerleri
Maddenin adı Öz ısı (Cal/g°C)
Su 1.00
Buz 0.50
Zeytinyağı 0.47
Naftalin 0.41
Hidrojen 0.41
Oksijen 0.22
Bor 0.58

Günlük Yaşamda Öz Isı:

  • Elektrikli radyatörlerde su yerine yağ kullanılması yağın öz ısısının düşük olmasından kaynaklanır.
  • Denizlerin karalardan geç ısınıp geç soğuması, suyun öz ısısının karaların öz ısısından daha fazla olması ile ilgilidir.
  • Gündüz vakti, karalar denizden daha çabuk ısınır ve denizden karaya doğru serin rüzgârlar (gündüz meltemi) eser. Akşamları karalar denizlerden daha çabuk soğuduğu için de karadan denize doğru serin rüzgârlar (gece meltemi) eser.
  • Yeni pişirilmiş peynirli ve patatesli böreklerden peynirli olan börek, patatesli olan böreğe göre daha çabuk soğur.
  • Güneş altında kalan bir arabanın metal kısımlarının sıcaklığı, cam kısmının sıcaklığından fazla olur. Bunun sebebi demirden yapılı metal kısımların öz ısısının camın öz ısısından küçük olmasıdır.
  • Aynı evde tahta zeminden fayansa bastığımızda ayağımız daha çok üşür. Bunun nedeni tahtanın öz ısısının fayansın öz ısısından büyük olmasıdır.
  • Tavalarda ateşe temas eden metal kısım çabuk ısınırken elle tutulan tavanın sapı çok geç ısınır veya ısınmaz. Bunun sebebi metalin öz ısısının plastiğin öz ısısından küçük olmasıdır.
  • Ocakta kaynayan yemeği karıştırmak için kullanılan metal ve tahta kaşıktan metal kaşığın tahta  kaşığa göre daha çabuk ısınması metalin öz ısısının tahtadan küçük olmasından kaynaklanır.

Isınmanın Maddenin Cinsine(Öz Isısına), Kütlesine, Sıcaklığa Bağlı Değişimi;

Isı-Kütle İlişkisi:
Isı-kütle.png
Aynı cins, farklı kütleli maddelere eşit ısı verildiğinde kütlesi az olan maddenin sıcaklık artışı fazla olur. Yani aralarında doğru orantı söz konusudur.
Isı-Öz ısı İlişkisi:
Isı-özısı.png
Isı ve öz ısı doğru orantılıdır. Kütleleri aynı, öz ısıları farklı maddeleri aynı sıcaklığa getirebilmek için verilmesi gereken ısılarda farklı olacaktır. Öz ısısı fazla olan maddeye daha fazla ısı verilmesi gerekmektedir.
Isı-Sıcaklık İlişkisi:
Isı-Eneji.png
Isı ve sıcaklık doğru orantılıdır. Bir maddeye ne kadar fazla ısı verilirse sıcaklığı da o kadar artar. Madde ne kadar ısı verirse sıcaklığı da o kadar azalır.

kırağılaşma
Sola kuvvet 12.png

Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor


Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor




Katı Molekül.jpg
Katı
Erime
Sağ icon 2.png
Sol icon 2.png
Donma

Su Molekül.jpg
Sıvı
buharlaşma
Sağ icon 2.png
Sol icon 2.png
yoğuşma

Gaz Molekül.jpg
Gaz
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor




Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor

Sağa kuvvet 12.png
süblimleşme

Hal Değişimi:

Maddelerin hâl değişimine uğrayabilmesi için ısı alması ya da vermesi gerekir. Isı alan katı bir maddenin tanecikleri arasındaki mesafe artar önce sıvı, ısı almaya devam ettiğinde ise gaz hâle geçer. Gaz haldeki bir madde ise ortama ısı verdiğinde tanecikleri arasındaki mesafe azalır önce sıvı daha sonra da katı hâle geçer.

Saf maddeler belirli bir sıcaklık değerlerinde hâl değiştirir. Maddelerin hâl değiştirdiği sıcaklık değerlerine hâl değiştirme sıcaklığı denir. Saf bir maddenin hal değişimi esnasında ısı verilmesine karşın sıcaklık değişmez. Burada verilen ısı enerjisi tanecikler arasındaki mesafenin artması veya azalması için kullanırlar. Erime noktası, donma noktası, kaynama noktası ve yoğuşma noktası maddeler için ayırt edici özelliktir .Aynı madde için erime sıcaklığı, donma sıcaklığına; kaynama sıcaklığı ise yoğuşma sıcaklığına eşittir. Bir maddenin hâl değiştirmesi için gereken ısı miktarı, maddenin kütlesine ve cinsine bağlıdır.

Hal Değişim Isıları: Hal değişim ısıları maddenin ayırt edici özelliğinden biridir. Birimi j/g’dır. Bir gram maddenin hal değişimi için gerekli olan ısı miktarına kal değişim ısısı denir.

Bir maddenin erime ısısı ve donma ısısı, buharlaşma ısısı ve yoğuşma ısısı birbirine eşittir.

Erime Isısı (L0) = Donma Isısı (Ld), Buharlaşma Isısı (Lb)=Yoğuşma Isısı(Ly)


AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ. MİNİLOGO.png
Miktarına Çabuk Ayırt Geç J/g Küçük cal/g

1

Öz ısı madde

bağlı değildir.

2

Öz ısı birimi

oC yada

oC 'dir

3

Öz ısı maddeler için

edicidir.

4

Termometrelerde kullanılan sıvıları öz ısıları

olmalıdır.

5

Öz ısısı büyük olan maddeler

ısınır.

6

Öz ısısı küçük olan maddeler

ısınır.

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ. MİNİLOGO.png

1

D Y
Öz ısı eşit miktarlardaki her madde için aynıdır.
Madde miktarları öz ısı için bir değişken değildir.
Öz ısı maddeler için ayırt edicidir.
Kütlesi azalan bir maddenin öz ısısı da azalmaktadır.
Öz ısı ne kadar fazlaysa o maddeyi ısıtmak o kadar zordur.

2

D Y
Farklı maddeler farklı öz ısılara sahiptirler.
Maddeler hal değiştirmeleri sırasında çevrelerine ısı verirler.
Saf bir maddenin sıcaklığını 1oC değiştirebilmek için gerekli olan ısıya öz ısı denir.
İki madde birbirlerine temas ettirilirse aralarında mutlaka ısı alışverişi olur.
Isı alış-verişi olması için maddelerin farklı sıcaklıkta olması gereklidir.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ. MİNİLOGO.png

1 Aşağıda eşit kütlelerde iki farklı madde kendi arasında ısı alış-verişi sağlaması için birbirlerine dokundurulmaktadır.

A maddesi
Blok 1.png
100oC
A maddesi
Blok 1.png
50oC
B maddesi
Blok 17.png
100oC
B maddesi
Blok 17.png
50oC
B maddesi ısı alışverişini A maddesinden daha önce tamamladığı gözlemleniyor.

A maddesinin öz ısısının daha büyük olduğu bilindiğine göre; sadece bu deneye bakılarak aşağıdaki yorumlardan hangisi çıkarılabilir?

A) Isı miktarı sıcaklık değişimini etkiler.
B) Öz ısı farkı maddeler arasındaki ısı alışverişinin hızını etkiler.
C) Maddenin kütlesindeki değişim ısı alış-verişinin hızını etkiler
D) Isıtıcının gücü ısı alışverişinde etkilidir.

2 Aşağıdaki kaplarda aynı cins sıvılar bulunmaktadır.

A
Beher ico 2 3.png
100ml
20oC
B
Beher ico 2 3.png
100ml
40oC
C
Beher ico 3 3.png
200ml
10oC
D
Beher ico 3 3.png
200ml
20oC

Buna göre kaplarda bulunan sıvıların taneciklerinin ortalama hareket enerjisi nasıl sıralanır?

A) A > B > C > D
B) D > B > A > C
C) C > D = A > B
D) B > A = D > C

3 Aşağıda özdeş ispirto ocakları yakılmadan önce bütün sıvılar aynı sıcaklıktadır.

100ml
Beher ico 2 3.png
İspirto ocağı.png
Su
200ml
Beher ico 3 3.png
İspirto ocağı.png
Su
200ml
Beher ico 3 1.png
İspirto ocağı.png
Yağ

Eşit süre ısıtılan kapların sıcaklık değişiminin;

I. Öz ısı

II. Madde miktarı

III. Isıtıcının gücü

özelliklerinin hangisiyle bağlantısı tespit edilebilir?

A) I ve II
B) II ve III
C) I ve III
D) I, II ve III

4 Yalıtılmış bir ortamda X ve Y maddeler arasında gerçekleşen ısı alış-verinde sıcaklık grafiği aşağıdaki gibidir.

Maddeler arası ısı alış-veriş grafiği.png

Grafiğe göre;

I. Y maddesi 70oC 'de kaynar.

II. X maddesini son hali katıdır.

III. Maddeler 70oC 'de dengelenmiştir.

ifadelerinden hangileri kesin olarak doğrudur?

A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve III
D) I, II ve III

5 Aşağıda saf bir maddenin sıcaklık kaybı grafikle gösterilmiştir.

Isı düşüş grafiği.png

Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi kesinlikle yanlıştır??

A) Madde çevresinden ısı almıştır.
B) Maddenin kaynama sıcaklığı 80oC 'dir.
C) Madde 4 dakika boyunca hal değiştirmiştir.
D) Madde bir defa hal değiştirmiştir.

6 Aşağıda saf bir maddenin sıcaklık grafiği gösterilmiştir.

Sıcaklık zaman grafiği katıdan gaza.png

Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?

A) 0-2 dakikaları arasında madde en düzenli halindedir.
B) 2-8 dakikaları arasında madde erimektedir.
C) 8-10 dakikaları arasında madde katı haldedir.
D) 10-14 dakikaları arasında buharlaşma en hızlı şekilde olur.


TEST

1 Aşağıdaki K ve L kaplarında bulunan sıvılar 20oC 'den 50oC 'ye özdeş ısıtıcılar kullanarak çıkarılıyor.

100ml
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor

İspirto ocağı.png
K
100ml
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor

İspirto ocağı.pngİspirto ocağı.png
L

Buna göre;

I. L kabı daha fazla ısı almıştır.

II. İki kaba da aynı miktarda ısı verilmiştir.

III. K kabını 50oC 'ye getirmek için daha fazla zaman harcanmıştır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III

2 Aşağıdaki saf K ve L maddeleri eşit kütlelidir.

Farklı maddelerin sıcaklık zaman grafiği.png

Özdeş ısıtıcılar ile ısıtıldığına göre;

I. K ve L maddeleri aynı cins maddedir.

II. L'nin erime ısısı daha küçüktür.

III. K ilk durumda katı haldedir.

ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) II ve III
D) I, II ve III

3 Aşağıda bazı maddelerin öz ısıları verilmiştir.

Madde , Öz Isı
Su 4,18
Cıva 0,12
Alkol 2.4
Demir 0,45

Tabloya göre aynı miktarda alınan bu maddelerden özdeş ısıtıcılarla hangisinin daha önce ısınması beklenir?

A) Su
B) Cıva
C) Alkol
D) Demir

4 Eşit kütlede farklı sıcaklıktaki cam ve demir bilyeler farklı miktarlarda alınarak aynı sıcaklığa sahip olana kadar ısıtılıyor.

Verilen Isı Demir bilye sayısı Cam bilye sayısı
Farklı miktarlarda Ball 2.pngBall 2.png Ball 1.pngBall 1.pngBall 1.pngBall 1.png
Aynı miktarlarda Ball 2.pngBall 2.pngBall 2.pngBall 2.pngBall 2.png Ball 1.pngBall 1.pngBall 1.png

Verilen ısının miktarı belirtilen iki sonuç için hangi sonucu çıkartmak doğru olur?

A) Soğumaya bırakıldığında cam bilye daha çabuk soğur.
B) Demir bilyenin birim zamandaki sıcaklık değişimi daha azdır.
C) Demir bilyenin öz ısısı daha küçüktür.
D) Cam bilyenin yoğunluğu daha küçüktür.