MADDE VE ISI ÖDEVPEDİA 2

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

YOĞUNLUK

Boyutları aynı olan demir ve tahta kutunun ağırlıkları farklıdır; Demir kutunun daha ağır olmasının nedeni demirin yoğunluğunun tahtadan fazla olmasıdır. Çoğu zaman cisimlerin şekline bakarak yoğunluklarını tahmin edemeyiz. Bu nedenle yoğunluğu hesaplamak için matematiksel bir formüle ihtiyacımız vardır.

Yoğunluğu Hesaplama

Bir maddenin birim hacminin (1 cm³) kütlesine oranına maddenin yoğunluğu denir. Bir cismin yoğunluğunu bulmak için cismin kütlesini hacmine böleriz.

Yoğunluk = ^Kütle/_Hacim

Formülde verilenleri sembollerle yazarsak,

d: yoğunluk, m: kütle, V: Hacim

Formülümüz şu şekilde olur; d = ^m/_V

Yoğunluğun birimi g/cm³ (gram bölü santimetre küp)

Yoğunluk (özkütle) maddenin ayırt edici özelliğidir. Ayırt edici özellik sadece o madde ait olan özelliktir. Örneğin saf suyun yoğunluğu 1 g/cm³’tür. Bu değer saf maddeler içinde sadece suya aittir. Su ister bir bardak, ister bir kova olsun yoğunluğu hep aynı kalır. Demirin yoğunluğu 7,86 g/cm³’tür. Demir bir sandalye veya demir köprüde yoğunluk yine aynıdır.

Yoğunlukların Karşılaştırılması

Bir cismi suya attığımızda yüzmesi ya da batması yoğunluğuna göre anlaşılır.

• Cisim yüzüyorsa yoğunluğu sıvının yoğunluğundan azdır
• Cisim askıdaysa yoğunluğu sıvının yoğunluğuna eşittir
• Cisim batmışsa yoğunluğu sıvının yoğunluğundan büyüktür

Maddenin hallerinden yoğunluğu en az olanı gazlardır. En çok yoğunluk ise genellikle katılardır.

AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ.

Küçüktür	Hacmini	Fazla	Yoğunluk	Zeytinyağı	Gaz	Az	Ağırlığını

1

Bir maddenin birim hacimdeki kütlesine denir.

2

Buzun yoğunluğu sudan daha .

3

Aynı hacimde olan iki maddenin ağırlığı olanın yoğunluğu fazladır.

4

Aynı kütlede olan iki maddenin hacmi olanın yoğunluğu fazladır.

5

Birbirine karışmayan zeytinyağı ve su aynı kaba konulduğunda üstte kalır.

6

Bir maddenin yoğunluğunu hesaplamak için ve bilmek gerekir.

7

Maddenin hallerinden yoğunluğu en az olanı halidir.

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ.

1 D Y Yoğunluk "d" harfi ile gösterilir. Yoğunluk birimi olarak m3 cm3 kullanılmaktadır. Isıtılarak genleştirilen bir maddenin yoğunluğu artar. Yoğunluğu 1'den daha kiçik olan maddeler su üstünde yüzerler. Cisim sıvı içerisinde askıdaysa yoğunluğu sıvının yoğunluğuna eşittir. 2 D Y Yoğunluk birimi olarak g/cm3 kullanılır. Yoğunluk hesaplanırken kütle cismin hacmine bölünür. Bir bidon zeytinyağının yoğunluğu bir bardak zeytinyağının yoğunluğundan fazladır. Gemilerin yoğunluğu deniz suyundan fazladır. Yoğunluk (özkütle) maddenin ayırt edici özelliğidir.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 3 sıvı eşit hacimde aşağıdaki gibi bir kapta ağırlıkları X, Y ve Z olarak belirleniyor.

	X gr		Y gr		Z gr

Kaplardaki sıvılardan belli miktarlarla başka bir kapa boşaltıldığında sıvıların birbiriyle karışmadığı gözlemleniyor ve aşağıdaki kapta göründüğü gibi kabın belirli yerlerinde konumlanıyorlar.

Buna göre ilk durumdaki kaplarda yapılan ölçümlerin büyüklük sıralaması aşağıdaki şıklardan hangisinde doğru olarak verilmiştir?

	A) X < Y < Z
	B) Z < Y < X
	C) X < Z < Y
	D) Y < X < Z

2 Yoğunluk maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Aşağıdaki tabloda bazı maddelerin kütle ve hacimleri verilmiştir.

	Hacim (cm3)	Kütle( g )
K	14	42
L	6	24
M	36	108
N	27	108

Buna göre tablodaki maddelerden hangileri aynı madde olabilir?

	A) K, M ile L aynı madde, N farklı madde olabilir.
	B) K ile M aynı madde, L ile N aynı madde olabilir.
	C) M ile N aynı madde , K ile L farklı madde olabilir.
	D) K ile N aynı madde, M ile L farklı madde olabilir.

3

Yandaki resimde su ve buzun denge durumu gösterilmiştir.

Bu durumla ilgili,

I. Buzun yoğunluğu sudan büyüktür.

II. Su donarken hacmi artar ve yoğunluğu azalır.

III. Buzun altındaki su canlıların hayatta kalmasını sağlar.

ifadelerden hangileri doğrudur?

	A) Yalnız II
	B) I ve II
	C) II ve III
	D) I, II ve III

4

K
L
M

Bir kap içerisine dökülmüş olan birbirine karışmayan K, L ve M sıvıları şekildeki gibi dengelenmiştir.

Bu sıvıların yoğunlukları aşağıda verilen değerlerden hangisi gibi olabilir?

	K		L		M

	A) 0,7g/cm3 1g/cm3 1,5g/cm3
	B) 1,5g/cm3 1g/cm3 0,7g/cm3
	C) 1g/cm3 0,7g/cm3 1,5g/cm3
	D) 0,7g/cm3 1,5g/cm3 1g/cm3

5

	100g		350cm3 800g

Baskül üzerinde bulunan boş kaba sıvı ilave ediliyor.

Buna göre sıvının yoğunluğu kaç g/cm³’tür?

	A) 1 g/cm3
	B) 2 g/cm3
	C) 0,5 g/cm3
	D) 100 g/cm3

6 Aşağıda yoğunlukla ilgili bir şema hazırlanmıştır.

Yoğunluk kütlenin hacme bölünmesiyle bulunur.			Bir madde hâl değiştirdiğine yoğunluğu değişir.
	Yoğunluk
Buzun yoğunluğu suyun yoğunluğundan küçüktür.			Bir madde kendinden daha az yoğun olan sıvıda yüzer.

Buna göre şemadaki hangi renk ifadede hata yapılmıştır?

	A) Mavi
	B) Kırmızı
	C) Yeşil
	D) Sarı

TEST

1 Bir maddeye ait kütle–hacim grafiği verilmiştir.

Buna göre maddenin yoğunluğu kaç g/cm³’ tür?

	A) 2
	B) 3
	C) 6
	D) 48

2 Aşağıdaki tabloda cisimlerin kütle, hacim ve yoğunluk değerlerinin bazıları verilmiştir.

Madde	Kütle (g)	Hacim (cm3)	Yoğunluk (g/cm3)
K	15		1
L	20	10
M		8	3
N	12	4

Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

	A) K cisminin hacmi 15 cm3’ tür.
	B) L cisminin yoğunluğu 2 g/cm3’ tür.
	C) M cisminin kütlesi 24 g’ dır.
	D) L ve N cisimleri aynı cinstir.

3

İçerisinde boşluk bulunmayan 1,2kg ağırlığındaki dikdörtgenler prizması şeklindeki cismin boyutları yanda verilmiştir.

Buna göre, bu dikdörtgenler prizmasının yoğunluğu kaç g/cm³'tür(Dikdörtgenler prizmasının hacmi taban kenarları ve yüksekliğin çarpımıyla elde edilir.)

	A) 40
	B) 60
	C) 90
	D) 120

4 Bir sıvının yoğunluk kütle grafiği şekildeki gibidir.

Buna göre;

I. Sıvının madde miktarı 10'dan 20'ye çıktığında hacmi iki katına çıkmıştır.

II. Kütle artarken yoğunluk değişmemiştir.

III. 40 gramlık sıvının hacmi 20 cm³'tür.

yargılarından hangileri doğrudur?

	A) Yalnız I
	B) I ve II
	C) II ve III
	D) I, II ve III

5 Aşağıda verilen yorumlardan doğru olanlara (D) yanlış olanlara (Y) seçeneği işaretlenmelidir.

D	Y
●	○		Sabit sıcaklık ve basınçta saf maddelerin yoğunluğu miktara bağlı değişmez.
●	○		Her maddenin yoğunluğu farklıdır.
○	●		Bir maddenin yoğunluğu maddenin cinsine bağlı değildir.

Yukarıdaki gibi doldurulmuş bir uygulama için her doğru işaretlediği seçenekten 10 puan kazanacak; yanlış işaretlediği seçenekten 5 puan kesilecek bir öğrenci kaç puan almıştır?

	A) 5
	B) 10
	C) 15
	D) 30

6 Yoğunluğu sıvıdan küçük olan maddeler batarken, yoğunluğu sıvıdan büyük olan maddeler sıvı içerisinde batacaktır.

	X Sıvısı		Y Sıvısı

X ve Y sıvıları içerisine atılan bilye, kalem ve tahta parçasının denge konumları yukarıdaki gibidir.

Buna göre X sıvısı, Y sıvısı, bilye, kalem ve tahtanın yoğunluklarının büyükten küçüğe doğru şekilde sıralanışı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir.

	A) X sıvısı>Y sıvısı>bilye>kalem>tahta
	B) bilye>X sıvısı>Y sıvısı>kalem>tahta
	C) bilye>Y sıvısı>kalem>X sıvısı>tahta
	D) tahta>X sıvısı>kalem>Y sıvısı>bilye