PERİYODİK TABLO

Peryodik Tablo

Henning Brand(1649)
1640'lı yıllarda yaptığı çalışmalar sonucunda fosfor elementini keşfetmiştir. Fosfor elementini keşfederken izlediği yöntemi açıklamasıyla diğer elementlerin bulunmasına ışık tutmuştur.

Johann Döbereiner (1780-1849)
1817 yılında, Johann Wolfgang Döbere Elementlerin sınıflandırılması ile ilgili ilk çalışmayı 1829 yılında yapmıştır. Benzer fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip elementlerin üçlü gruplar şeklinde sıralanabileceğini söyledi. Buna da triadlar kuralı adını verdi. Örneğin; lityum, sodyum ve potasyum benzer özelliklere sahiptir ve aynı grupta olmalıdır.

Alexandre-Emile Beguyer de Chancourtois (1862)
Periyodik tablonun temelini atan kişidir. Bir silindirin çevresine element ve bazı iyonları yerleştirmiştir. Benzer özelliklerdeki elementler bu silindir üzerinde düşey satırlarda yer alıyordu. De Chancourtois, “Elementlerin özellikleri sayıların özellikleri ile ilişkilidir” dedi ve her yedi elementte bir özelliklerin tekrarlandığının farkına vardı.

John Newlands (1838 – 1898)
Kendi döneminde bilinen 62 elementi atom ağırlıklarına göre sıralamış ve ilk sekiz elementten sonra benzer özelliklerin tekrarlandığını keşfetmiştir. Tablosunu oluştururken müzikteki notalardan esinlenmiş ve oktav yasasını ortaya atmıştır.

Dimitri Ivanoviç Mendeleyev (1869)
Kendi döneminde bilinen elementleri atom ağırlıklarına göre sıralamış ve elementlerin düzenli olarak yenilenen özellikler gösterdiğini bulmuştur. 12 satır ve 8 sütundan oluşan periyodik tablosu günümüzde kullanılan periyodik sisteme oldukça benzerdir. Mendeleyev periyodik tablosunda keşfedilmemiş olan elementlerin yerini boş bırakmış, bu boşluklara gelecek elementlerin özellikleri hakkında öngörülerde bulunmuştur.

Julius Lothar Meyer (1870)
Elementleri benzer fiziksel özelliklerine göre sıralamıştır. Mendeleyev’le aynı dönemde çalışmış ve Mendeleyev’in periyodik cetvelindekine benzer sonuçlar elde etmiştir. Not: Meyer ve Mendeleyev birbirinden habersiz aynı sonuçları bulmuştur. Fakat Meyer elementleri benzer fiziksel özelliklerine göre, Mendeleyev ise atom ağırlıklarına göre sıralamıştır.

Henry G.J. Moseley, (1887-1915)
Moseley’e kadar oluşturulan periyodik tabloların bir çoğu artan atom ağırlıklarına (atom kütlelerine) göre oluşturulmuştur. Proton keşfedildikten sonra Moseley periyodik tablodaki elementleri proton sayılarına (atom numaralarına) göre tekrar sıralamıştır.

Glenn Seaborg (1940)
Periyodik tablodaki en son büyük değişiklik, Seaborg’un 1940'da plütonyumu bulmasıyla başladı. Plütonyumdan sonra bulunan elementler tablonun içine yerleştirilseydi oldukça uzun bir tablo olacaktı. Bu yüzden keşfedilen elementleri tablonun altına iki sıra halinde yerleştirdi.

Tarihi:

Yapısında tek cins atom bulunduran saf maddelere element denir. Günümüzde doğada bulunan element sayısı 90 civarındadır. Yapay elementlerle birlikte bu sayı günümüzde 118’dir. Elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerindeki benzerliklerin fark edilmesi sınıflandırma çalışmalarını ortaya çıkarmıştır. Bilim insanları elementleri benzer özelliklerine göre gruplandırmışlardır. Bu çalışmaların sonucunda birçok element tablosu yani periyodik sistem(periyodik tablo) oluşmuştur. Elementlerin sınıflandırılmasının tarihsel gelişiminde Ateş, Toprak, Su, Hava gibi betimlendiği olsa da yakın tarihimizde aşağıdaki gibi olmuştur.

Günümüzde:

Modern periyodik cetvelde elementler artan atom numaralarına göre sıralanmıştır. Yatay satırlar( periyot), düşey sütunlar( gruplar) halinde düzenlenmiştir.

Periyodik cetvelde 7 periyot bulunur: 1. periyotta 2, 2. ve 3. periyotta 8, 4. periyotta 18, 5. periyotta 18, 6. periyotta 32 element bulunmaktadır. 7. periyot daha tamamlanmamıştır. 6. ve 7. periyodun 14 er elementi cetvelin altına yerleştirilmiştir. Bunlara Lantanitler ve aktinitler denmiştir.

Gruplar ise A ve B olmak üzere 2 türdür. 8 tane A ve 10 tane B grubu bulunmaktadır. Aynı gruptaki atomların kimyasal özellikleri benzerdir. Grupların bazılarının özel adları vardır. 1A grubu alkali metaller, 2A toprak alkali metaller, 3A grubu toprak metali, 4A grubu karbon grubu, 5A grubu azot grubu, 6A grubu oksijen grubu, 7A grubu halojenler, 8A grubu soygazlar ve B grupları geçiş metalleri şeklindedir.

PERİYODİK CETVELİN İSTİSNALARI;

• 1A grubunda hidrojen atomu hariç diğer atomlar metaldir.
• 1. Periyot hariç diğer periyotlar alkali metalle başlar.
• 3A grubundaki Bor(B) ametal özelliği gösterir.
• 7A grubunda ki Flor (F) yaptığı bileşiklerde sadece-1 değerlik alır.
• 8A grubunda ki helyum atomunun değerlik elektron sayısı 2 iken diğer atomların ki 8 dir.
• 7. Periyot hariç diğer periyotlar soygazla biter.
• Helyum hariç diğer soygaz atomlarından önce bir halojen atomu gelir.
• Geçiş metalleri 4.periyottan itibaren başlar.

PERİYODİK CETVELDE DEĞİŞEN ÖZELLİKLER

	Soldan sağa doğru gidildikçe;	Yukarıdan aşağıya doğru gidildikçe;
Atom Numarası	artar	artar
Kütle Numarası	artar	artar
Atom Çapı (hacmi)	küçülür	artar
Metalik Özellik	azalır	artar
Ametalik Özellik	artar	azalır
Proton Sayısı	artar	artar
Değerlik Elektron Sayısı	artar	değişmez
Elektron Verme İsteği	azalır	artar
Elektron Alma İsteği	artar	azalır

Elementlerin Sınıflandırılması

Metaller:

• Periyodik tablonun sol tarafında yer alırlar. Dikkat! Sol tarafta bulunan tek ametal hidrojendir.
• Oda sıcaklığında cıva hariç hepsi katı haldedir.
• Erime ve kaynama noktaları yüksektir.
• Elektirik ve ısıyı iyi iletirler.
• Elektronu sevmeyip hemen kurtulmak isterler. Kararlı hale geçmek için bileşiklerinde genellikle elektron veririler.
• Bileşiklerinde daima pozitif yüklü iyon(katyon) oluştururlar.
• Sadece ametallerle bileşik oluşturabilirler.
• Kendi aralarında bileşik oluşturamazlar.
• Kendi aralarında pirinç, çelik, bronz gibi homojen karışımlar olan alaşımları oluştururlar.
• Parlaktırlar, Işığı yansıtırlar.
• Doğada atomik yapıda bulunurlar.
• Tel ve levha haline gelebilirler.

Ametaller:

• Periyodik tablonun sağ tarafında yer alırlar.
• Oda sıcaklığında katı, sıvı ve gaz halde bulunabilirler.
• Elektrik ve ısıyı iletemezler. (Grafit hariç)
• Kararlı hale geçmek için bileşiklerinde genellikle elektron alma eğilimindedirler.
• Bileşiklerinde genellikle negatif yüklü iyon (anyon) oluştururlar.
• Kendi aralarında molekül yapılı, metallerle iyonik yapılı bileşik oluştururlar.
• Mattırlar.
• Doğada molekül yapılı olarak bulunurlar.
• Kırılgan olduklarından tel ve levha haline getrilemezler.

Soygazlar:

• Periyodik tablonun en sağında 8A grubunda yer alırlar.
• Tamamı gaz haldedir.
• Erime ve kaynama noktaları düşüktür.
• Hiç bir şekilde her hangi bir elementle tepkimeye girmezler. Çünkü kararlı yapıdadırlar. Katyon anyon oluşturmazlar.
• Kokusuz ve renksizdirler.

Yarı metaller:

• Tel ve levha haline getirilebilirler.
• Isı ve elektriği ametallerden iyi, metallerden kötü iletirler.
• Oda koşullarında katıdır.
• Parlak ya da mat görünümdedir.