SAF MADDE VE KARIŞIMLAR ÖDEVPEDİA

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

Helyum Atomu (Basitleştirilmiş)

Atom, bilinen evrendeki tüm maddenin kimyasal ve fiziksel niteliklerini taşıyan en küçük yapı taşıdır. Atom Yunancada bölünemez anlamına gelen atomostan türemiştir. Atomus sözcüğünü ortaya atan ilk kişi MÖ 440'lı yıllarda yaşamış Demokritos'tur.

Tarihte Atom:

John Dalton: Atom konusunda ilk bilimsel çalışmayı yapmıştır. Atomu içi dolu, parçalanamayan, berk kürelere benzetmiştir

John Joseph Thomson: Atomu üzümlü keke benzetmiştir. Bu modelde keki pozitif yüklere, üzümleri ise negatif yüklere benzetmiş ve atomun parçalanamadığı fikrini yıkmıştır.

Ernest Rutherford: Pozitif yüklere proton, pozitif yüklerin bulunduğu kısma ise çekirdek adını verdi. Elektronların çekirdeğin çevresinde Dünya’nın Güneş çevresinde yaptığı harekete benzer olarak hareket ettiğini söyledi.(Nobel Kimya Ödülü)

Niels Bohr: Çekirdekte bulunan nötronları keşfetti. Elektronların çekirdeğe belirli uzaklıklarda bulunan katmanlarda döndüğünü belirtti. (Nobel Fizik Ödülü)

Modern Atom Teorisi: Modern atom teorisine göre elektronlar çok hızlı hareket ettikleri için sabit bir yerleri yoktur. Elektronun bulunabileceği ve hareket ettiği kısımlar elektron bulutu olarak adlandırılır. Her bulut elektronların bulunma olasılığının en fazla olduğu bölgeyi gösterir.

Atomun Yapısı:

Maddenin en küçük yapıtaşına atom denir. Atomu oluşturan bu parçacıklar proton, nötron ve elektronlardır. Nötron ve protonlar atomun merkezinde bulunur. Nötron ve protonların bulunduğu bu kısım çekirdek olarak adlandırılır. Elektronlar ise çekirdeğin etrafında yer alır.

Proton: Atomun yapısındaki pozitif (+) yüklü taneciklerdir. Protonlar atomun çekirdeğinde bulunur ve p+ sembolü ile gösterilir. Her atomun proton sayısı farklıdır. Örneğin kalsiyum atomunun çekirdeğinde yirmi tane proton varken hidrojen atomunun çekirdeğinde bir tane proton vardır.

Nötron: Atomun çekirdeğinde bulunan yüksüz taneciklerdir. Kütlesi protonun kütlesine hemen hemen eşittir. Nötron n0 sembolü ile gösterilir.

Elektron: Çekirdeğin etrafında dolanan negatif (-) yüklü taneciklerdir. Elektronlar e¯ sembolü ile gösterilir. Kütlesi protondan yaklaşık iki bin kat küçüktür. Elektronların kütlesi proton ve nötronların kütlesinin yanında ihmal edilecek kadar küçük olduğu için atomun kütlesini çekirdek belirler. Elektronlar çekirdeğin etrafında dairesel olarak çok hızlı bir şekilde döner.

Tanecik Adı	Sembol	Elektrik Yükü
Proton	p+	+
Elektron	e¯	-
Nötron	n0	nötr

Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sahiptir. Farklı yüke sahip bu parçacıklar birbirini etkileyerek bir arada bulunur ve atomu oluşturur. Protonlar pozitif, elektronlar negatif, nötronlar ise yüksüz parçacıklardır. Elektronlar çekirdekten belirli uzaklıklarda hem kendi etraflarında hem de çekirdeğin etrafında çok hızlı hareket eder. Bu sebeple elektronlar çekirdeğe düşmezler, çekirdek tarafından çekildikleri için de dışarı fırlamazlar.

Atomun çekirdeğinde bulunan proton ve nötronun kütlesi hemen hemen birbirine eşittir. Elektronun kütlesi ise proton ve nötronun kütlesinden çok daha küçüktür. Protonun veya nötronun kütlesi, elektronun kütlesinin yaklaşık olarak 2000 katı kadardır. Bu durumda atomun kütlesinin yaklaşık olarak proton ve nötron kütleleri toplamıdır. Aynı atomda bulunan elektronlar çekirdekten farklı uzaklıklarda bulunur. Elektronların ortalama olarak bulunduğu bölgeler katman olarak adlandırılır.

Molekül:

Aynı ya da farklı cins atomların bir araya gelerek oluşturdukları atom gruplarına molekül denir. Moleküller yapılarında birden fazla atom içerirler. Bir molekül aynı iki atomun bağlanması sonucu ya da farklı sayılarda farklı atomların bağlanması sonucu da oluşabilirler.

Bir su molekülü 3 atomdan oluşur; iki hidrojen ve bir oksijen. Bir hidrojen peroksit molekülü iki hidrojen ve 2 oksijen atomundan oluşur.

1 Aşağıda atom altı parçacıklardan olan proton, nötron ve elektron ile alakalı olan bazı bilgiler verilmiştir. Bu verilen özelliklerin hangi tanecik hakkında bilgi veriyorsa o kutucuğu işaretleyiniz. Proton Nötron Elektron Yüksüz (nötr) taneciktir. Yüklü taneciktir. Atomun çekirdeğinde bulunur Atomun çevresinde dolaşır. Negatif yüklü parçacıktır. Pozitif yüklü parçacıktır. Kütlesi çok küçük olan parçacıktır. Zıt yükleriyle birbirini çeken parçacıklardır. 2 Aşağıda tanecik modeli verilen yapıların atomik yada molekül yapıda olma durumlarına seçenekleri işaretleyiniz. Atomik Molekül

AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ.

Elektron	Yörüngesi	Proton	Kimliğini	Atom Altı	Demokritos	Çekirdeği	Molekül	John Dalton	Nötron	Katman

1

Atomun belirleyen yapısında bulunan proton sayısıdır.

2

Birden fazla gurup halinde bulunan atomlara denir.

3

parçacıklara proton, elektron ve nötron örnek olarak verilir.

4

Atomun en geniş alanını oluştururken, en ağır kısmını oluşturur.

5

Atomunu oluşturan temel parçacıklar , ve 'dur

6

Elektronlar dolandıkları yörüngeler ile adı verilen bölgeler oluştururlar.

7

atom konusunda ilk bilimsel çalışmayı yapmıştır. Atomu içi dolu, parçalanamayan, berk kürelere benzetmiştir

8

Atomus sözcüğünü ortaya atan ilk kişi MÖ 440'lı yıllarda yaşamış 'tur.

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ.

1 D Y Atom proton, nötron ve elektron olmak üzere 3 temel parçacıktan oluşur. Bütün maddelerin yapısı atomlardan meydana gelmektedir. Elektron ve nötron zıt yüklü parçacıklardır. Elektron ve proton büyüklükleri birbirine yakınken nötron çok küçük boyuttadır. Atomun hacmini belirleyen elektronların oluşturduğu yörünge alanıdır. 2 D Y Atomu oluşturan parçacıklar genel olarak yüksüz kabul edilir. John Joseph Thomson atomu üzümlü keke benzetmiştir. Bu modelde keki pozitif yüklere, üzümleri ise negatif yüklere benzetmiş. Atomun yapısındaki en hızlı parçacık elektronlardır. Atomun proton sayısı o atomun numarasını verir. Atomun çekirdekteki nötronlarını bulan ve elektronların yörüngesini hareketini keşfeden bilim adamı John Dalton'dur.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 Ayşe proje ödevi için düğmeleri kullanarak aşağıdaki molekülleri oluşturmuştur.

Yaptığı bu modellemede hangi molekül diğerlerinden farklı bir yapıdadır?

	A) 1
	B) 2
	C) 3
	D) 4

2 Aşağıda 3 farklı atom modeli gösterilmiştir.

Gösterilen bu modeller hakkında aşağıda yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır?

	A) Bütün atomların atam numaraları aynıdır.
	B) II. ve III. modeller aynı atoma ait I. model farklı atoma aittir.
	C) II. ve III atomların (+) ve (-) yükleri birbirine eşittir.
	D) Bütün modeller aynı atomun modellemesidir.

3 Su molekülü hidrojen ve oksijen atomlarından meydana gelmiştir. Bu atomlar ayrıca kendi aralarında molekül oluşturabilirler. Aşağıda bu durumlar ile alakalı görseller verilmiştir.

Hidrojen Atomu	Oksijen Atomu		Hidrojen Gazı
Oksijen Gazı		Su Molekülü

Buna göre aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

	A) Hidrojen atomları birbirinden farklı moleküllerin yapılarında bulabilirler.
	B) Hidrojen atomları aynı atomlardan oluşan moleküllerin yapılarında bulabilirler.
	C) Hidrojen ve oksijen atomları sadece su molekülünde bir araya gelirler.
	D) Birden fazla oksijen atomunun bir araya gelmesiyle hidrojen molekülü oluşur.

4

Geçmişten günümüze atom hakkında bir çok bilgi gelişme ve deneylerle ile bu küçük parçacıklar hakkında bildiklerimiz aktarılmıştır.

Atom hakkında aşağıdaki edindiğimiz bilgilere baktığımızda hangisi diğer bilgilerden daha yenidir diyebiliriz?

	A) Atom berk bir küredir ve parçalanamaz.
	B) Elektronlar çekirdek etrafında yörüngesel olarak hareket etmektedir.
	C) Atomda pozitif ve negatif yüklü parçacıklar mevcuttur.
	D) Pozitif yüklü parçacıklar atomun çekirdeğine yerleşmiştir.

5 Atom modeli oluşturmak proje ödevi olan Osman aşağıdaki parçaları hazırlamıştır.

Projesinin aşamasını öğretmenine gösteren Osman aşağıdaki bilgileri öğretmeniyle paylaşırken hangisinde hata yapmıştır?

	A) Sarı parçacık protonu temsil eder.
	B) Sarı ve kırmızı aynı parçacıktır ve L ye yerleşecektir.
	C) Mavi ve yeşil parçacıklar atomun aynı kısmına yerleştirilecektir.
	D) Yeşil parçacık elektrondur ve K ile gösterilen kısma yerleştirilecektir.

6 Proton ve elektron sayıları eşit olan atomlar pozitif ve negatif yük sayısı eşit olduğundan nötr atom olarak adlandırılır.

Yukarıdaki atom şemaları ile ilgili yapılan;

I- K nötr bir atom ise; elektron sayısı=nötron sayısı

II- L nötr bir atom ise; yeşil tanecik nötrondur.

III- M atom modelinde yeşil protonu ifade ediyorsa atom nötrdür.

yorumlardan hangileri doğrudur?

	A) Yalnız I
	B) I ve II
	C) II ve III
	D) I, II ve III

TEST

1 Atomun temel yapılaarı ile alakalı olarak aşağıdaki görsel verilmiştir.

Bu atom modeli ile alakalı olarak yapılan aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

	A) Mavi toplar negatif yüke sahip olan nötronlara aittir.
	B) Mavi halka katmanları, yeşil toplar ise protonları temsil eder.
	C) Kırmızı toplar çekirdekte bulunan elektronları temsil etmektedir.
	D) Mavi ve kırmızı toplar atomun kütlesini oluşturan parçacıklardır.

2 Farklı renklerde toplar farklı atomları temsil edecek şekilde 3 öğrenci aşağıdaki modelleri oluşturmuşlardır.

Özlem	Ali	Kadir

Hazırlanan modeller incelendiğinde;

I. Özlemin modelindeki atom sayısı diğerlerinden fazladır.

II. Özlem ve Kadir'in oluşturmuş olduğu modellerdeki atom çeşidi miktarı aynıdır.

III. Ali ve Kadir'in bileşiklerinde aynı atomdan bulunmaktadır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

	A) Yalnız I
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III

3 Aşağıda güneş sisteminin bir modeli verilmiştir.

Güneş sistemi bir atom ile kıyaslanacak olursa;

I. Yörüngeler ile katmanlar

II. Güneş ile atomun çekirdeği

III. Gezegenler ile elektronlar

hangileri benzer yapı oluşturur?

	A) Yalnız I
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III

4

		Atomun yapısındaki en küçük parçacık
		Nötron				Elektron
Atomla ilgili çalışma yapan bilim insanlarından biri						Atom kütlesini oluşturan bölüm
Dalton				Darvin		Çekirdek				Yörünge

Kutucuk içerisindeki açıklamaya uygun kavramlar yönünde ilerlenirse hangi çıkışa ulaşılır?

	A) Dalton
	B) Darvin
	C) Çekirdek
	D) Yörünge

5 Aşağıda verilen yorumlardan doğru olanlara (D) yanlış olanlara (Y) seçeneği işaretlenmelidir.

D	Y
○	●		Atomda artı ve eksi yüklerin olduğunu ilk öne süren bilim insanı Thomson’dır.
●	○		Atomun üzümlü keke benzeyen bir yapıda olduğunu belirten Thomson’dır.
●	○		Atomla ilgili ilk bilimsel çalışma yapan Dalton’dur

Yukarıdaki gibi doldurulmuş bir uygulama için her doğru işaretlediği seçenekten 10 puan kazanacak; yanlış işaretlediği seçenekten 5 puan kesilecek bir öğrenci kaç puan almıştır?

	A) 10
	B) 15
	C) 20
	D) 25

6 Günümüzde kabul gören atom teorisi modern atom teorisidir.

Bu teori ile ilgili;

I. Elektronlar çok hızlı hareket ederler.

II. Çekirdekte sadece protonlar bulunur.

III. Elektronların bulunma ihtimalinin yüksek olduğu bölgelere elektron bulutu adı verilir.

yapılan yorumlardan hangi ifadeler doğrudur?

	A) Yalnız I
	B) I ve II
	C) I ve III
	D) I, II ve III

7 Aşağıdaki tabloda bazı elementlerin proton ve elektron sayıları verilmiştir.

Element	Proton sayısı	Elektron sayısı
K	9	10
L	13	10
M	17	18
N	10	10

Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

	A) M anyondur.
	B) L'nin atom numarası 10'dur.
	C) K katyondur.
	D) N bileşiklerinde (+) değerlik alır.

8

	Model	Atom cinsi	Atom sayısı
a-		2	2
b-		3	3
c-		1	2
d-		1	1

Yukarıdaki tabloda hangi satırda verilen model ile ilgili yanlış bir bilgi vardır?

	A) a
	B) b
	C) c
	D) d