VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER ÖDEVPEDİA 2

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

SİNDİRİM SİSTEMİ

Yediğimiz besinlerin hücrelere kadar ulaşabilmesi için yapıtaşlarına ayrılması gerekir. Besinleri yapıtaşlarına kadar parçalayarak kana geçebilecek hale getirilmesini sağlayan sisteme sindirim sindirim sistemi denir.

Sindirim sisteminin ana organları ve yan organları bulunmaktadır. Eğer besin o organın içinden geçiyorsa bu organlar ana organlardır.

Bir organ tarafından salgılanan salgılar besinlere dışarıdan ekleniyorsa bu görevi yapan organlara da yan (yardımcı) organ denilmektedir. Örneğin mideden besinler geçtiği için bir ana organdır. Fakat pankreas sindirim sistemine dışarıdan salgı göndermektedir. Bu durumda pankreas sindirim sistemi için bir yan organdır.

Ağız ve Dişler: Besinlerin çiğnenmesi ilerleyen sindirim işlemleri için kolaylık sağlar. Çiğnenerek parçalanan besinler fiziksel olarak sindirilir. Ağızda besinleri ıslatıp yumuşatan tükürük salgısı bulunur.  Tükürük salgısı içindeki enzimler karbonhidratların kimyasal sindirimini de gerçekleştirir.

Yutak: Yutağın görevi besinlerin yutulmasını sağlamaktır. Burada yemek ve soluk borularını bağlayan bir geçit bulunur. Yutkunurken kapak kapanır ve yemek mideye gönderilir. Nefes alırken kapak açılarak akciğere gönderilir.

Yemek Borusu: Yemek borusunun görevi yataktaki besinleri mideye taşımaktır. Burada sindirim gerçekleşmez.

Mide: Midede besinler mekanik ve kimyasal sindirimi gerçekleştirilir.  Mide, kasılıp gevşeme hareketleri yaparak besinleri mekanik olarak sindirmektedir. Bu yöntemle bulamaç haline getirilen besinler daha sonra kimyasal sindirime uğrarlar. Mide özsuyu içinde bulunan mide asidi ve bazı enzimler kimyasal sindirimi gerçekleştirir. Midede sadece proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleştirilmektedir.

İnce Bağırsak: Sindirim sisteminin en uzun organıdır. İnce bağırsağa pankreas özsuyu ve safta sıvısı bir kanalla dökülür. Pankreas öz suyu karbonhidrat, protein ve yağların kimyasal sindirimini yapar. Safra sıvısı ise yağların mekanik sindirimini yapar.Artık en küçük parçalarına kadar ayrılan besinler kana geçebilecek hale gelmişlerdir. İnce bağırsak yüzeyindeki emici tüyler(villus) besinleri emerek kan damarlarına aktarırlar.

Pankreas: Sindirim sisteminin yan (yardımcı) bir organıdır. Tüm besinlerin kimyasal sindirimini yapan enzimler salgılar. Pankreas hem sindirim enzimleri hem de hormon üreten bir bez olduğu için “karma bez” olarak tanımlanmaktadır.

Karaciğer: Safra kesesi yardımıyla safra salgısı üretir. Safra sıvısı bir süre safra kesesinde depo edilir. Safra sıvısının görev büyük yağ tanelerini küçük yağ parçalarına dönüştürerek mekanik sindirim gerçekleştirmektedir.

Karaciğerin bir başka göre ise proteinlerin sindirimiyle oluşan zehirli amonyak maddesini üreye dönüştürmektir.

Kalın Bağırsak: Kalın bağırsakta sindirim gerçekleşmez. Sindirilmiş besinlerden geriye kalan posa kalın bağırsakta ilerlerken su ve minerallerin emilimi gerçekleştirir.

Anüs: Besin maddelerinin vücudumuz tarafından kullanılamayan bölümlerinin dışarı atılmasını sağlar. Kalın bağırsağın sonunda bulunur.

Sindirim Sisteminin Önemi

Sindirim vücuda alınan besinlerin kana geçebilecek kadar küçülmesini sağlar. Sindirim sayesinde yiyeceklerin içindeki besinleri kullanabilir. Sindirimin önemli olmasının  biri de vücudumuzun enerji ihtiyacını karşılamasıdır. Besinler oksijenle yakılarak enerji elde edilir ve bu enerji metabolizma için kullanılır.

1 Aşağıda sindirim sistemindeki organlar resimde gösterilmiştir. Gösterilen bu sistemlerin adlarını kutucuklara yazınız.

 

a- b- c- d- e- f- g- h- ı-

2 Sindirim fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki çeşittir. Buna göre aşağıdaki tabloda fiziksel, kimyasal sindirimin ve ayrıca emilimin olduğu oranları işaretleyiniz.

 

Ağız	Mide	İnce Bağırsak	Kalın Bağırsak
				Fiziksel Sindirim
				Kimyasal Sindirim
				Emilim

AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ.

Enzim	Tükrük	Yağların	Midede	Sindirim	Mekanik	Yutak	Doğrudan	Ağızda	Karaciğer	Emilim	Villüs	Pankreas	Safra

1

Besinlerin hücre zarından geçebilmesi ile ufak parçalara ayrılması gerekir.

2

Karbonhidratlar için sindirim başlar

3

Ağızda başlayan kimyasal sindirim sıvısı ile gerçekleşmektedir.

4

Proteinlerin kimyasal sindirimi başlar.

5

Sindirimi tamamlayan maddelerin kana geçişi yoluyla olur.

6

Besinlerin çiğneme ve ezme gibi eylemlerle parçalanmasına sindirim denir.

7

Besinlerin kullanılarak parçalanması olayına kimyasal sindirim denir.

8

Besinlerin kana karışması adı verilen kanalcıklarda gerçekleşir.

9

sindirimi ince bağırsakta başlar

10

Mineral, su ve vitaminler kana karışabilirler.

11

Yağların fiziksel sindirimi için 'de üretilen suyu gerekmektedir.

12

Karaciğer ve sinidirime yardımcı organlardır.

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ.

1 D Y Fiziksel sindirim besinlerin yüzey alanını genişleterek kimyasal sindirime yardımcı olur. Safra sıvısı yağların sadece kimyasal sindirimini gerçekleştirir. Besinlerin hücreye geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasına mekanik sindirim denir. Karbonhidratlar sindirilmeden kana karışabilen besinlerdir. Villüslar ince bağırsağın iç yüzeyinde bulunan ince uzantılardır. 2 D Y Midede bulunan düz kaslar devamlı olarak mideyi çalkalayarak besinleri bulamaç haline getirirler. Mide yapısında bulunan asitler ile sadece kimyasal sindirim yapabilir. Sindirim sisteminin en uzun organı ince bağırsaktır. Pankreas öz suyu yağların kimyasal sindiriminden görevlidir. Proteinlerin ilk kimyasal sindirimi tükrük enzimleri ile gerçekleşir.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 Aşağıda sindirim sistemine ait bazı yapı ve organlar gösterilmiştir.

Karbonhidrat, protein ve yağın kimyasal olarak sindirime başladığı organ aşağıdaki şıklardan hangisinde doğru olarak verilmiştir?

	Karbonhidrat	Protein	Yağ

	A) P R S
	B) R S P
	C) S P R
	D) P S R

2 Aşağıda sindirim sistemine ait bazı yapı ve organlar gösterilmiştir.

Ağız
Anüs
Yemek Borusu
Mide
Kalın Bağırsak
Yutak
İnce Bağırsak

Yediğimiz besinlerin sindirim kanalında izlediği yol sırasıyla hangi seçenekte doğru verilmiştir?

	A)
	B)
	C)
	D)

3 Aşağıda sindirim sistemine ait bazı yapı, organlar ve bunlara ait görevler aşağıdaki gibi verilmiştir.

Mide	●		○		Dünya, kendi etrafındaki dönüşünü ne kadar sürede tamamlar?
Yemek Borusu	●		○		Dünya, Güneş etrafındaki dönüşünü ne kadar sürede tamamlar?
İnce Bağırsak	●		○		Ay, kendi etrafındaki dönüşünü ne kadar sürede tamamlar?
Yutak	●

Organ ve görevleri arasında doğru eşlettirmeyi yaptıktan sonra hangi yapı açıkta kalacaktır?

	A) Mide
	B) Yutak
	C) İnce Bağırsak
	D) Yemek Borusu

4 Ferda ve Anıl besinlerin kimyasal sindirime etki eden maddeler hakkında araştırma yapmaktadır.

Ferda: Besinlerin kimyasal sindiriminde enzimlerin etkisini,

Anıl: Besinlerin kimyasal sindiriminde suyun etkisini araştırmak istiyor.

Buna göre Ferda ve Anıl yukarıdaki deney düzeneklerinden hangilerini seçerlerse amaçlarına ulaşabilirler?

	Ferda	Anıl

	A) I. ve IV. II. ve IV.
	B) II. ve IV. I. ve II.
	C) III. ve IV. II. ve IV.
	D) I. ve II. II. ve IV.

5 Yediğimiz bir besinin sindirimi ile alakalı olarak aşağıdaki bilgiler verilmektedir.

• Kimyasal sindirimi ağızda başlamaktadır.
• Kimyasal sindirimi ince bağırsakta tamamlanmıştır.

Buna göre bu besin maddesi aşağıdaki seçeneklerden hangisidir?

	A) Karbonhidrat
	B) Protein
	C) Yağ
	D) Vitamin

6 Sindirim ile alakalı olarak;

1. Vitaminler sindirime uğramadan kana karışırlar.
2. Yağların kimyasal sindirimi ince bağırsakta başlar.
3. Besinlerin dişler yardımıyla parçalanması fiziksel bir sindirimdir.

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

	A) Yalnız 3
	B) 1 ve 2
	C) 2 ve 3
	D) 1, 2 ve 3

TEST

1 Öğretmenin sorduğu sorunun her bir doğru işaretlemesi 25 puan değerini taşımaktadır.

D	Y
●	○	Yağların sindirimi midede başlar.
○	●	Karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda başlar.
○	●	Proteinlerin kimyasal sindirimi ince bağırsakta başlar.
●	○	Sindirim fiziksel ve kimyasal olarak iki farklı şekilde gerçekleşir.

Yukarıdaki gibi işaretleyen bir öğrencini bu puanlamaya göre kaç alması beklenir?

	A) 25
	B) 50
	C) 75
	D) 100

2 Aşağıda Sindirim sisteminin organları gösterilmiştir.

Buna göre besinlerin hem mekanik hem kimyasal olarak sindirildiği kısımlar hangileridir?

	A) Ağız-Yutak-Mide
	B) Ağız-Mide-İnce Bağırsak
	C) Yutak- Yemek Borusu-Kalın Bağırsak
	D) Mide-İnce Bağırsak-Kalın Bağırsak-Anüs

3 İnsan sindirim sisteminde sindirim; mekanik (fiziksel) ve kimyasal sindirim olarak ikiye ayrılır.

Mekanik (fiziksel) sindirim çiğneme ve kas hareketleri ile besinlerin yüzey alanını büyütmeyi hedefler.

Kimyasal sindirim ise enzim adı verilen salgılar ile besinleri yapı taşlarına kadar ayırmayı hedefler.

Buna göre bu iki sindirim şekli için söylenen aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

	A) Mide kasılıp gevşeyerek fiziksel bir sindirim sağlayabilir.
	B) Ağız da dişler yardımıyla fiziksel sindirim yapılır.
	C) Pankreas özsuyu ince bağırsakta besinlerin kimyasal sindirimini gerçekleştirir.
	D) Safra salgısı yağların kimyasal sindirimini sağlar.

4 Aşağıda fiziksel ve kimyasal sindirimi göstermek amacıyla bir deney düzeneği hazırlanıyor.

Mide özsuyu, tükürük ve safra sıvısı eklenen yukarıdaki besinlerden hangileri kimyasal sindirime uğramıştır?

	A) Yumurta ve kek
	B) Kek ve zeytin yağı
	C) Yumurta ve zeytin yağı
	D) Yumurta, kek ve zeytin yağı

5 Midenin altında bulunan pankreas ürettiği özsuyu sayesinde kimyasal sindirime yardımcı olur.

Karbonhidrat, protein ve yağların sindirimine yardımcı olan pankreas özsuyu hakkında yapılan aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?

	A) İçerisinde birden fazla enzim bulunmaktadır.
	B) Karbonhidrat, protein ve yağların sindiriminde rol oynar.
	C) Pankreas özsuyu sayesinde kimyasal sindirime uğrayan besinler ince bağırsakta emilir.
	D) Pankreas tarafından üretilen pankreas özsuyu besin sindiriminde yardımcı bir rol görür.

6 Pepsin, proteinleri parçalayan bir enzim olarak bilinmektedir. Fiziksel sindirimin kimyasal sindirime yardımcı olduğunu göstermek isteyen Ali öğretmen aşağıdaki düzeneği hazırlamıştır.

Kaplara bir yumurtanın iki yarısını birini parçalayarak, diğerini bütün halde koyduktan sonra pepsin enziminde bir süre bekletiliyor.

Bu deney ile alakalı olarak;

I. İki kapta da kimyasal sindirim gerçekleşmiştir.

II. Mide özsuyu kullanılarak da bu deney yapılabilirdi.

III. İkinci kapta daha fazla miktarda yumurtanın çözüldüğü görülür.

çıkarımlarından hangileri doğrudur?

	A) Yalnız I.
	B) I. ve II.
	C) I. ve III.
	D) I. II. ve III.

7 Bazı besinler sindirime uğramadan doğrudan kana karışır.

Aşağıdaki besinlerden hangisi doğrudan kana karışmaz?

	A) Su
	B) Proteinler
	C) Vitaminler
	D) Mineraller

8

	Enerji verici besinler
	↓					↓
▲						Yağ
↓Ağırlıklı bulunur↓						↓Ağırlıklı bulunur↓
PATATES						★

Verilen şemada ▲ ve ★ ile gösterilen yerlere aşağıdakilerden hangileri yazılabilir?

	▲	★

	A) Mineral Balık
	B) Karbonhidrat Zeytin
	C) Protein Ekmek
	D) Karbonhidrat Meyve suyu