VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER ÖDEVPEDİA 3

Fen Ansiklopedisi sitesinden
18.49, 5 Aralık 2022 tarihinde Fenpedia (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 13779 numaralı sürüm
DİĞER 6. SINIF ÖDEVPEDİA İÇİN

‎‎GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR ‎‎GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR 2 ‎‎GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR 3 ‎‎VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER ‎‎VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER 2 ‎‎VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER 3 ‎‎VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER 4 ‎‎VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER 5 ‎‎VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER 6 KUVVET VE HAREKET KUVVET VE HAREKET 2 KUVVET VE HAREKET 3 MADDE VE ISI MADDE VE ISI 2

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!
Rodevpedia.png

DOLAŞIM SİSTEMİ

Kalp ve damarların kanı vücutta dolaştığı sisteme dolaşım sistemi denir.

Dolaşım Sisteminde Görevli Yapılar:

CG Heart.gif

Kalp: Kalp kanı vücuda pompalayan bir pompa görevi yapar. Kalbin bir bölümü kanı vücuda pompalarken diğer bölümü vücuttaki kanı emerek tekrar kalbe getirir. İnsan kalbi sağ ve sol karıncık ve sağ ve sol kulakçık olmak üzere 4 odacıktan oluşur. Karıncığın duvarları kalındır. Bu da karıncığın daha güçlü olmasını sağlar. Kulakçığın kasları karıncığa oranla daha incedir. Kalbin sol bölümünde oksijence zengin kan (temiz kan) bulunur. Kalbin sağında oksijeni az olan kan (kirli kan) bulunur.

Vücuttaki Kan Dolaşımı

Büyük Kan Dolaşımı

Kalpten çıkan kanın tüm vücuda pompalanarak vücut hücrelerinde kullanılıp kirlendikten sonra tekrar kalbe dönmesine büyük kan dolaşımı denir.

Amacı: Temiz kanı vücuda dağıtmak ve atık maddeleri vücuttan toplamak.

Büyük Dolaşım Sıralaması:

Sol Karıncık –> Ana Atardamar (Aort) –>Vücut Kılcal Damarları –> Üst ve alt toplardamar –>  Sağ kulakçık

Küçük Kan Dolaşımı

Büyük dolaşımda kan tüm vücudu dolaşarak karbondioksit alır. Kirli hale gelen kanın tekrar oksijen alması gerekir. Bunun için küçük dolaşım devreye girer.

Karbondioksitli(kirli) kanın akciğerlere gidip oksijen alması ve karbondioksiti akciğerde bırakıp temizlendikten sonra tekrar kalbe dönmesine küçük kan dolaşımı denir.

Amacı: Kirli kanı akciğerlere götürüp oksijen almasını sağlamak

Küçük Dolaşım Sıralaması:

Sağ karıncık –> Akciğer atardamarı –> Akciğerler –> Akciğer toplardamarı –> Sol kulakçık

Vücudumuzdaki damarlar: 3 çeşittir.

1. ATARDAMAR: Kanı kalpten dışarı taşıyan damarlardır. Akciğer atardamarı hariç hepsi oksijence zengin (temiz) kan taşırlar. Duvarları diğer damarlardan daha kalındır. Kan basıncı fazladır.

2. TOPLARDAMAR: Kanı kalbe geri getiren damarlardır. Akciğer toplardamarı hariç (karbondioksitli (kirli) kan taşırlar.

3. KILCALDAMAR: Atardamar ve toplardamarlar arasında bulunur.  Kanı hücrelere kadar taşıyan ince damarlardır.

alyuvar, trombosit ve akyuvar

Kanın Yapısı:

Kanımızda kan hücreleri ve kan plazması denilen sıvı kısım bulunur.

KAN PLAZMASI

Kan hücreleri plazma içinde bulunur. Plazmanın %90’ı su, %10’u ise protein, yağ ve karbonhidrattır (Besin). Görevi: Besinleri ve atık maddeleri taşır.

ALYUVAR

Kırmızı renklidir. Kana kırmızı rengi veren hemoglobini taşır. Hemoglobin sayesinde oksijen ve karbondioksit gazlarını taşır. Yavru alyuvarların çekirdekleri vardır. Olgunlaştıklarında çekirdek kaybolur. Sayısı en çok olan alyuvardır. Görevi:  Oksijen ve karbondioksit taşımak.

AKYUVAR

Beyaz renklidir. Vücudumuzu mikroplardan korur. Akyuvarlar mikropları yutarak veya bazı maddeler salgılayarak öldürür. Çekirdekleri vardır. Sayıları alyuvarlardan azdır. Görevi: Vücudu mikroplardan korumak.

KAN PULCUKLARI

Kanın Pıhtılaşmasını sağlar. Çok küçüktürler. Sayıları azdır. Çekirdeksizdirler. Görevi: Kanın pıhtılaşmasını sağlar.

Kan Grupları

İnsanlarda 4 çeşit kan grubu vardır. Kan alışverişinde gurup uyumunun yanında Rh faktörüne de dikkat edilir. Kanda bulunan bazı protein türleri kan gruplarının oluşmasını sağlar.

Alyuvar uyumluluk tablosu
Alıcı Verici
O− O+ A− A+ B− B+ AB− AB+
O− Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png
O+ Tık icon 3.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png
A− Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png
A+ Tık icon 3.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png
B− Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png
B+ Tık icon 3.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Çarpı icon 1.png
AB− Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png Tık icon 3.png Çarpı icon 1.png
AB+ Tık icon 3.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png Tık icon 3.png


Kan Nakli

Ameliyat, yaralanma gibi durumlarda kaybedilen kanı vücudumuz hemen üreterek yerine koyamaz. Bu durumda hastaya dışarıdan kan vermek gerekir. Buna kan nakli denir. Kan nakli yapılırken kan veren ve kan alan kişilerin kan grupları ve Rh faktörleri aynı olmalıdır.

Örneğin A Rh(+) kana sahip bir hastaya sadece A Rh(+) kan nakil yapılabilir.

Karşılık beklemeden ve gönüllü olarak ihtiyaç sahiplerine kan vermeye kan bağışı denir. Bağışlanan kan hastaya hemen verilebileceği gibi kan bankası denilen yerlerde saklanarak ihtiyaç duyulduğunda kullanılabilir.

Türk Kızılay’ı kuruluşuna her zaman kan bağışında bulunmak mümkündür.

Kan bağışının faydaları.

  • Yüksek tansiyona iyi gelir.
  • Kan bağışından sonra vücut yeni kan hücreleri oluşturur ve kan tazelenmiş olur.
  • Kan iliğinin yağlanmasını önler.
  • Kanda yağlanmayı önler.
  • Stres, baş ağrısı gibi olumsuzluklara iyi gelir.
  • Kan bağışı yapan kişinin kanı hastalık var mı diye testten geçirilir. Bu sayede kan bağışçısında herhangi bir hastalık varsa belirlenmiş olur.
  • Kan bağışı toplumu oluşturan insanlar arasında dayanışmayı artırır.

Not: hayvanlarda farklı kan grupları vardır.

1 Aşağıdaki tabloda kan bağışı yapmak isteyen insanların sahip oldukları protein ve Rh faktörleri listelenmiştir. Bu tabloya göre bu bağışçılar aşağıdaki kan gruplarından hangisine uygun kan donörü olur?

Bağışcı A Proteini B Proteini Rh Faktör
1- + - +
2- - + -
3- + + +
4- - - +
5- - - -
6- - + +

1-2-3-4-5-6-
A Rh+
B Rh+
0 Rh-
AB Rh+
0 Rh+
B Rh-

2 Aşağıdaki olaylardan küçük kan dolaşımına ait olanlar için "Küçük", büyük kan dolaşımına ait olanlar için "Büyük" seçeneğini işaretleyiniz.

 

KüçükBüyük
Kanı oksijenle zengin hale getirir.
Kandaki karbondioksiti arttırır.
Kalbin sol tarafından atar damar ile çıkar.
Kalbin sağ tarafından atar damar ile çıkar.
Uzun bir yolculuk yapar.
Kısa bir yolculuk yapar.


AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ. MİNİLOGO.png
Küçük Akyuvar Tansiyon Plazma Pıhtılaşması Karıncık Alyuvar Kızılay Oksijen Kılcal Akciğer Kapakçıklar Büyük Kulakçık

1

Kan pulcukları kanın

'nı sağlarlar.

2

Ülkemizde kan bağışını sağlamak ve uygun kişilere ulaştırmak için Türk

Derneği kurulmuştur.

3

Kan içerisinde bulunan kan

'sının büyük kısmını su oluşturur.

4

Kalpte kanın tek yönlü olarak akışı

sağlar.

5

Kanda

bakımından zengin kanı atardamarlar taşırken

atardamarı kirli kan taşır.

6

Temiz kanın vücut hücrelerine ulaşmasına sağlayan dolaşım

, temizlenmesi için akciğere taşıyan dolaşıma ise

kan dolaşımı denir.

7

Kanın atardamarlara yaptığı basınca

denir.

8

Vücutta mikroplar ile mücadele eden hücrelere

denir.

9

damarlar kanı hücrelere kadar taşıyan ince damarlardır.

10

İnsan kalbi sağ ve sol

 ; sağ ve sol

olmak üzere 4 odacıktan oluşur.

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ. MİNİLOGO.png

1

D Y
Kalp kasılıp gevşeyerek kanın bütün vücuda ulaşmasını sağlar.
İnsan kalbinde üstte bir ve altta bir odacık bulunmaktadır.
Kalp çabuk yorulan isteğimizle çalışan kaslardan meydana gelir.
Kalbin art arda düzenli olarak yaptığı ritmik harekete nabız denir.
Toplar damarlar daima oksijenle fakir olan kanı taşırlar.

2

D Y
Kanın en hızlı olarak yol aldığı damarlar kılcal damarlardır.
Kan içerisinde farklı görevlere sahip farklı hücreler bulunmaktadır.
Kan nakli yapılabilmesi için kan veren kişinin verilecek olan kişinin akrabası olması gerekmektedir.
Kılcal damarlar vücudu aş gibi saran en ince damarlardır.
Toplardamarların yarıçapı atardamarlardan daha büyüktür.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ. MİNİLOGO.png

1 Aşağıdaki uygulamada büyük kan dolaşımında olan K, L ve M damar çeşitlerinin işlevleri ile eşleştirilmesi istenmiştir.

K L M
Oksijenle zengin olan kanı taşır.
Karbondioksit bakımından zengin olan kanı taşır.
Hücreler arası madde alışverişini sağlar.

Verilen tablo yukarıdaki gibi doğru bir şekilde doldurulmuştur.

Buna göre bu damarlar doğru olarak aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

K L M

A)AtardamarKılcal DamarToplardamar
B)ToplardamarAtardamarKılcal Damar
C)ToplardamarKılcal DamarAtardamar
D)AtardamarToplardamarKılcal Damar

2 Aşağıdaki uygulamada kan içerisinde yer alan X, Y ve Z hücrelerinin verilen bilgilerle eşleştirilmesi istenmiştir.

K L M
Yaralanmalarda kanı pıhtılaştırır.
Hücrelerdeki gaz alış verişini gerçekleştirir.
Sayıları hastalık durumları artan hücrelerdir.

Verilen tablo yukarıdaki gibi doğru bir şekilde doldurulmuştur.

Buna göre bu kan hücreleri doğru olarak aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

X Y Z

A)Kan PulcuklarıAlyuvarAkyuvar
B)AlyuvarAkyuvarKan Pulcukları
C)Kan PulcuklarıAkyuvarAlyuvar
D)AkyuvarKan PulcuklarıAlyuvar

3 Aşağıdaki resimde bazı damarlar gösterilmiştir.

Dolaşım sistemi damar gösterimi numerik.png

Buna göre gösterilen bu damarlardan hangileri oksijen bakımından, hangileri karbondioksit bakımından zengindir?

Oksijen Karbondioksit

A)a, b ve cd ve e
B)a, d ve eb ve c
C)b, c ve da ve e
D)d ve ea, b ve c

4 Kan kaybının gerçekleştiği kazalarda bu eksiği tamamlamak önemli bir ilk yardımdır. Bu ihtiyaç kan bağışçılarından karşılanır ve hastaya kan nakledilir.

Aşağıda kan bağışında bulunmak isteyen kişiler hakkında bilgiler verilmiştir.

Bağışcı A Proteini B Proteini Rh Faktör Yaş
Ahmet + - - 67
Melih - + - 30
Kader + - - 40
Faruk + + - 17

Bir araba kazasında acile kaldırılan Erkan A Rh- kana ihtiyaç duymaktadır.

Yukarıdaki tabloda kan bağışı yapan gönüllülerden hangisini seçmek kan nakli için uygun olacaktır.

A) Melih
B) Kader
C) Faruk
D) Ahmet ve Kader

5 Bir süreliğine deney tüpünde bekletilen bir miktar kan aşağıdaki gibi ayrışır.

Kan hücre yüzdeleri.png

Bunu öğrencilerine gösteren Özer öğretmen şunları ekliyor;

Damarlarımızda dolaşan sıvıya kan denir. Kan kan hücreleri ve kan plazmasından meydana gelmektedir. Kanın yapısının yüzde 90'ı sudur. Yetişkin bir birey vücudunda 4 ila 5 litre arasında kan bulunur. Kanın vücutta besin ve oksijenin taşınması, mikroplarla savaşıp yaraların onarılması ve vücut ısısının düzenlemek gibi görevleri vardır.

Verilen bilgiler ışığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılmaz?

A) Tüm insanlarda en az 4-5 litre kan bulunmalıdır.
B) Kanın yapısındaki su, kan plazmasından fazladır.
C) Kanda sadece hücreler bulunmaz.
D) Kandaki akyuvarlar vücuttaki mikroplara karşı savunma yapar.

6 Aşağıda bir kan dolaşımına ait bir resim verilmiştir.

Küçük kan dolaşımına ait şema.png

Bu kan dolaşımıyla ilgili;

  1. Bu kan dolaşımının amacı kirli kanı temizlemektir.
  2. Kan sırasıyla I-a-akciğer-b- II şeklindedir.
  3. Mavi ile gösterilen kan karbondioksit ile zengin iken, turuncu ile gösterilen oksijen bakımından zengindir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız 1
B) 1 ve 2
C) 1 ve 3
D) 1, 2 ve 3


TEST

1 Kalp resmi üzerinde kalbin kısımları aşağıdaki gibi yerleştirilmesi istenmiştir.

Kalp odacıklar soru için yanlış sıralama.png

Yapılan uygulama için aşağıdakilerden hangi yorum yapılabilir?

A) Temiz ve kirli kanın bulunduğu kısımlar karıştırılmıştır.
B) Sadece sağ alt odacık ile sol alt odacık kısımları karıştırılmıştır.
C) Sağ alt kulakçık ile sol alt kulakçık kısımları yer değiştirilirse yerleştirme doğru olacaktır.
D) Alt ve üst odacıklar biliniyor ama yerleri karıştırılıyor.

2

Böbrek Kalp Karaciğer Akciğer Akyuvar Kılcal Damar

Yukarıda verilmiş olan organlardan kaç tanesi dolaşım sistemine aittir?

A) 2
B) 3
C) 4
D) 5

3

İnsan kalbindeki odacık sayısı
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
2
4
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Kalp ile akciğereler arasında gerçekleşen dolaşım. Kalbimizin çalışma şekli
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Büyük
Dolaşım
Küçük
Dolaşım
İstemli İstemsiz

Yukarıdaki etkinlikte doğru kelimeler üzerinden ilerlenirse aşağıdakilerden hangisine ulaşılır?

A) Büyük Dolaşım
B) Küçük Dolaşım
C) İstemli
D) İstemsiz

4

Alveol.gif

Alveollerle ilgili,

I. Kanın karbondioksitten temizlendiği kısımdır.

II. Akciğerlerimizde yer alan ve etrafı çok sayıda kılcal kan damarıyla çevrili üzüm salkımına benzeyen hava keseleridir.

III. Kandaki oksijen miktarının düzenlemesi için gereklidir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III

5

Dolaşım sistemi gösterim.png
Dolaşımlarla ilgili,

I. Küçük kan dolaşımı kanın temizlenmesini sağlar.

II. Her insanın vücudunda, iki farklı dolaşım biçimi vardır.

III. Büyük kan dolaşımı kirli kanı vücuda dağıtılmasını sağlar.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III

6 Alyuvar, akyuvar, kan pulcukları ile ilgili özellikler aşağıda verilmiştir.

  1. Kırmızı renkli kan hücresidir.
  2. Beyaz renkli kan hücreleridir.
  3. Hastalandığımızda sayıları artar ve mikropları yok ederler.
  4. Oksijen ve karbondioksit gazlarının da taşınmasını sağlar.
  5. Yaralanma, kanama, damar zedelenmesi gibi durumlarda kan kaybını engeller.

Buna göre verilen özelliklerin hangi kan hücresine ait olduğu aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Alyuvar Akyuvar Kan
pulcukları

A)1, 42, 35
B)1, 52, 43
C)3, 451, 2
D)21, 34, 5

7

Vücudumuzdaki atardamar, toplardamar ve kılcal damarlar uç uca birleştirilseydi Dünya’nın çevresini iki kereden fazla dolanabilirdi.

Kan damarlarının çok uzun olmasının sebebi aşağıdaki ifadelerden hangisinde verilmiştir?

A) Vücudumuzdaki trilyonlarca hücreye gerekli olan maddeleri ulaştırmak için
B) Vücudumuzdaki trilyonlarca hücreye karbondioksit taşımak için
C) Sindirim sistemi organlarına ulaşmak için
D) Vücudumuzdaki temiz ve kirli kanı ayırmak için

8

Kalbe kan getiren damarlar
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Atardamar Toplardamar
“A” kan grubuna kan verebilen kan grubu “O” kan grubuna kan verebilen kan grubu
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
Küçük resim oluşturmada hata: Küçük resim hedefe kaydedilemiyor
"A" "B" "AB" "0"

Yukarıdaki etkinlikte doğru kelimeler üzerinden ilerlenirse hangi kan grubuna ulaşılır?

A) "A"
B) "B"
C) "AB"
D) "O"