VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER ÖDEVPEDİA 4

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

SOLUNUM SİSTEMİ

Solunum sistemi kandaki oksijen seviyesinin ayarlanmasını sağlar. Oksijeni ciğerlerimize alır, karbondioksiti dışarı atarız.Neden Nefes Alırız?İnsanlar nefes almadan en fazla 2-3 dk. yaşayabilir. Aldığımız havanın içinde oksijen bulunur. Oksijen kandaki besinlerin enerjiye dönüştürülmesini sağlar. Yani oksijensiz kalmak enerjisiz kalmak demektir. Günlük hayatta kullandığımız araçlar nasıl enerjisiz çalışamazsa vücudumuz da enerji olmadan yaşayamaz.

Solunum Sistemi

Solunum Sistemi organları:

Burun: Solunum siteminin ilk organıdır. Nefes alma ve nefes verme burundan yapılır. Burun içindeki kıllar havayı ısıtır ve toz parçalarını tutar. Burnumuzun içi ıslaktır. Islaklık hastalandığımızda artar(sümük). Bu sıvıya mukus olarak adlandırılır ve havanın nemlenmesini ve mikropların yapışarak vücuda girmesini engeller. Burun koku almayı da sağlar.

Yutak: Yutmayı sağlar. Ağızdan sonraki 10, 15 cm uzunluğundaki bölümdür. Ağızdan nefes alındığında havanın mideye değil de akciğerlere yönelmesini sağlayan kapakçık bulunur.

Gırtlak: Ses telleri gırtlakta bulunur. Dil ve dişlerle seslerin oluşmasını oluşmasını sağlar.

Soluk Borusu: Burundan aldığımız havayı akciğerlere ileten kanaldır. Soluk borusu üst üste dizilmiş at nalı şeklinde kıkırdak halkalardan oluşur. Kıkırdaktan oluşması esnek olmasını sağlar. Soluk borusunun görevleri: Havayı akciğere iletir. İçindeki mukus tabakası havayı nemlendirir ve toz parçalarını yakalayarak akciğere girmelerini engeller.

Bronş: Soluk borusunun sağ ve sol akciğere ayrılan kollarına bronş denir. Bronşlar akciğer içinde de ilerler. Yapısı kıkırdaktan oluşur. Bronşun görevi havayı bronşçuklara iletmektir.

Bronşçuk: Bronşların devamı olarak akciğerin içine kılcal olarak dağılır. Bronşçukların ucunda alveol denilen hava keseleri bulunur.

Alveol: Alveollerin diğer ismi hava keseleridir. Alveollerin dışı kılcal kan damarlarıyla çevrilidir. Hava ve kan arasında gaz değişimi burada olur. Kandaki karbondioksit havaya, havadaki oksijen de kana geçer. Bu sayede kan oksijen bakımından zengin hale gelmiş olur. Akciğer içinde binlere alveol vardır.

Akciğer: Akciğerler sağda ve solda olmak üzere iki tanedir. İçerisinde bronş, bronşçuk ve alveoller bulunur. Esnek bir yapıya sahiptir. Sağ akciğer 3 bölümlü(lob), sol akciğer ise kalbin yanında olmasından ötürü daha küçük ve iki lobludur.

Diyafram: Diyafram akciğerlerin altında bulunan kubbe (eğimli) şeklindeki kastır. Diyafram kasılıp gevşeyerek akciğeri sıkar veya gevşetir. Bu da nefes alıp vermeyi sağlar.

Soluk Alma

Soluk alma sırasında diyafram ve kaburga kasları kasılır. Diyaframın kasılması düzleşmesi anlamına gelir. Akciğer genişler ve içi havayla dolar.

Soluk Verme

Diyafram ve kaburga kasları gevşer. Diyaframın gevşemesi kubbe şeklini alması demektir. Bu da akciğeri sıkıştırarak içindeki havanın dışarı çıkmasını sağlar.

1 Aşağıdaki gerçekleşen olayları soluk alma ve soluk verme sırasında olma durumlarına göre işaretleyiniz.

 

Nefes alma	Nefes Verme
		Diyafram kası kasılarak düzleşir.
		Göğüs boşluğunun hacmi genişler.
		Diyafram kası gevşeyerek kubbeleşir.
		Göğüs boşluğunun hacmi daralır.
		Kaburgalar arası kaslar kasılır.
		Kaburgalar arası kaslar gevşer.
		Akciğerlere hava dolar.
		Akciğerlerden hava dışarıya verilir.

2 Aşağıda karışık olarak verilen sindirim sistemi organlarını soluk alma esnasında havanın izlediği yolu verilen harflerini kullanarak aşağıdaki tabloda sıralayınız.

A. Bronşçuk	B. Burun	C. Yutak	D. Akciğer	E. Soluk Borusu	F. Gırtlak	G. Alveol

 

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ.

Yutak	Karbondioksit	Su Buharı	Bronş	Oksijen	Kalbin	Gevşer	Alveol	Diyafram	Gırtlak	Kasılır	Kıllar

1

Akciğerlerimiz ve alışverişini sağlamakla görevlidir.

2

Akciğerlerimizde gaz alışverişi yapılan keselere adı verilir.

3

yemek borusu ve soluk borusunu ayırır.

4

Ses telleri 'ta bulunur. Dil ve dişlerle seslerin oluşmasını oluşmasını sağlar.

5

Soluk verme sırasında karbondioksit ve dışarıya atılır.

6

Sol akciğerimizin küçük olmasının sebebi sol tarafta bulunmasıdır.

7

Burnun yapısındaki mukus ve havanın temizlenmesini sağlarlar.

8

kasının kasılıp gevşemeleri sayesinde nefes alabiliriz.

9

Soluk borusunun sağ ve sol akciğere ayrılan kollarına denir.

10

Soluk alma sırasında diyafram ve kaburga kasları .

11

Soluk verme sırasında diyafram ve kaburga kasları .

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ.

1 D Y Akciğerlerimiz göğüs kafesi tarafından korunurlar. Vücudumuzdaki besinlerin kullanımında oluşan karbondioksiti solunum sistemi uzaklaştırır. Solunum sistemi akciğerlerimizdir. Diyafram akciğerlerimiz ile gırtlak arasındadır. Bronşçuk etrafı kılcal damarla çevrili kese biçimindeki yapıdır. 2 D Y Diyaframın gevşemesi kubbe şeklini alması demektir. İnsanlar nefes almadan en fazla 2-3 dk. yaşayabilir. Soluk alma sırasında diyafram ve kaburga kasları gevşer. Soluk borusu üst üste dizili olan halkalardan meydana gelmiştir. Sağ akciğer 3 lobdan (parçadan), sol akciğer ise 2 lobdan oluşmuştur.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 Öğretmen; cam huni, pet boru ve balonlarla oluşturduğu sistemde soluk alıp vermeyi anlatan bir model yapıyor.

Verilen model ile alakalı olarak verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?

	A) "A" ile ok yönünde giriş yapan su olmalı.
	B) "B" ses tellerinin de bulunduğu gırtlaktır.
	C) "C" soluk alma sırasında kubbeleşen diyaframdır.
	D) "D" gaz alışverişinin olduğu kısımdır.

2 Aşağıda solunum sistemine ait olan bazı yapılar gösterilmiştir.

Bu yapılar ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

	A) N etrafı kılcal damarla sarılı yapıdır.
	B) M gaz değişiminin olduğu yerdir.
	C) L oksijeni alveollere ileten bronşçuktur.
	D) K havayı soluk borusuna iten gırtlaktır.

3 Aşağıda solunum sistemine ait olan bazı yapılar gösterilmiştir.

Bu yapılar ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

	A) III numaralı yapıda gaz alışverişini sağlayan alveoller bulunur.
	B) IV numaralı yapı kasılıp gevşeyerek akciğere hava girip çıkmasını sağlar.
	C) I numaralı yapı mukus ve kıllar barındırdığından havayı süzer.
	D) II numaralı yapı kaygan ve yapışkan bir salgı üretir.

4 Aşağıdaki grafik solunum ve kalp atışlarını zaman dilimi olarak iki grafik verileri yerleştirilerek oluşturuluyor.

Kırmızı çizgiyle işlenen veriler kalp atış ve soluş alış verişi ile değişimleri ifade ettiğine göre bu grafikler ile yapılan aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?

	A) I. grafikte X'i ifade eden akciğerdeki karbondioksit miktarı olabilir.
	B) II. grafikte Y'i ifade eden akciğerin hacmi olabilir.
	C) II. grafikte Y'i ifade eden diyaframın kasılma sırasında harcadığı enerji olabilir.
	D) I. grafikte X'i ifade eden akciğerdeki oksijen miktarı olabilir.

5 Aşağıdaki bronşcukların uçlarında bulunan alveollerin işleyişi ile alakalı bir poster verilmiştir.

Buna göre numaralandırılan yerlerle alakalı olarak ne söylenebilir?

	A) K yaşamımız için öneme sahip havayı gösterir.
	B) M kirli kanı gösteriyorsa L temiz kandır.
	C) L temiz kanı temsil ediyorsa K'ya karbondioksit bırakmıştır.
	D) M kirli kanı temsil ediyorsa K'ya oksijen bırakmıştır.

6 Solunum sistemini oluşturan yapılar aşağıdaki gibi verilmiştir.

1. Yutak 2. Alveoller 3. Burun 4. Gırtlak 5. Bronşlar 6. Soluk Borusu

Buna göre havanın vücuda alınışından sonra izlediği yol aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

	A) 2-5-4-6-1-3
	B) 3-1-4-6-5-2
	C) 5-2-6-4-3-1
	D) 3-4-1-6-5-2

TEST

1 İnsanlarda soluk alma esnasında aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?

	A) Göğüs boşluğu daralır.
	B) Akciğerin iç hacmi artar.
	C) Diyafram kası kasılarak düzleşir.
	D) Oksijen ile zengin hava ciğerlerimize dolar.

2 Aşağıda solunum sistemine ait bir gösterim verilmiştir..

Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

	A) Akciğer maviye döndüğünde göğüs kafesi genişlemiştir.
	B) Diyafram kubbeleşirken akciğerlerdeki basınç artar.
	C) Akciğer pembeye döndüğünde diyafram kasılmıştır.
	D) Akciğer pembeye dönerken hava dışarıya veriliyor.

3 Solunum sistemindeki bazı yapı ve organların birer özelliği aşağıdaki şemada verilmiştir.

Gırtlak	●		○		Dışı kılcal kan damarlarıyla çevrilidir. Hava ve kan arasında gaz değişimi burada olur.
Yutak	●		○		Ses telleri burada bulunur. Dil ve dişlerle seslerin oluşmasını oluşmasını sağlar.
Alveol	●		○		Ağızdan nefes alındığında havanın mideye değil de akciğerlere yönelmesini sağlayan kapakçık bulunur.
			○		Sağda ve solda olmak üzere iki tanedir. Esnek bir yapıya sahiptir.

Buna göre yapı ve organların, özellikleri ile eşleştirildiğinde hangi renk özellik boşlukta kalacaktır?

	A) Sarı
	B) Yeşil
	C) Mavi
	D) Kırmızı

4 Aşağıda verilen yorumlardan doğru olanlara (D) yanlış olanlara (Y) seçeneği işaretlenmelidir.

D	Y
●	○		Temiz havada egzersiz yapmalı ve fırsat buldukça yürümeliyiz.
●	○		Sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmalı, özellikle sigara içilen ortamlarda bulunmamalıyız.
●	○		Havasız, tozlu ya da kalabalık ortamlarda durmalıyız.
○	●		Sağlıklı ve temiz hava solumak için çevremizi kirletmeliyiz ve insanları bilinçlendirmemeliyiz.

Şekildeki gibi işaretlenen uygulama tablosunda hangi renk bilgide yanlış yapılmıştır?

	A) Sarı
	B) Yeşil
	C) Mavi
	D) Pembe

5

Diyafram soluk alıp vermeye yardımcı bir kastır. Vücutta karbondioksit miktarı fazla olan kan, temizlenmek üzere kalpten akciğerlerdeki alveollere taşınır. Grip salgınının olduğu zamanlarda başkalarına ait eşyaları kullanmamalıyız. Arabaların egzozlarından çıkan gazlar, solunum sistemi sağlığını olumlu etkiler. Bronşların akciğer içerisine uzanan ince dallarına bronşçuk denir.

Yukarıda solunum sistemi ile ilgili verilen bilgilerden kaç tanesi doğrudur?

	A) 2
	B) 3
	C) 4
	D) 5

6 Solunum sistemi ile ilgili yapılar aşağıda harflerle gösterilmiştir.

Buna göre, bu yapılarla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

	A) X ile gösterilen yapı, toz ve mikropları balgam şeklinde dışarı atar.
	B) Z ile bronşlar gösterilmiştir.
	C) Solunum gazlarının yer değiştirmesi Y’de gerçekleşir.
	D) Y yapısının sayısı sol akciğerle daha fazladır.

7

Akciğerlerimizle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

	A) Üzeri çift katlı zarla çevrilidir.
	B) Göğüs boşluğunda bulunur ve göğüs kafesimiz tarafından korunur.
	C) Akciğerlerimiz soluk alıp-vermede tek başına çalışır.
	D) Sağ akciğerimizde üç bölme, sol akciğerimizde iki bölme bulunur.

8 Akciğerlerde hava alış verişini sağlayan kese şeklindeki yapılara alveol denir.

Alveollerle alakalı olarak;

I. Alveollerin yapısı kılcal damarlarla sarılıdır.

II. Kese şeklinde olmaları yüzey alanını arttırarak daha fazla alan edinmektir.

III. Şekildeki damarlardaki renk farkı kanın temiz yada kirli olmasını anlatmak amaçlıdır.

hangileri doğrudur?

	A) Yalnız II
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III