ASİT VE BAZLAR sayfasının kaynağını görüntüle

==ASİT VE BAZLAR ==
Maddeler kimyasal özellikleri bakımından üç gruba ayrılır. Bunlar; asitler, bazlar ve asitlik ve bazlık bakımından nötr olan maddelerdir.

=== ASİTLER===
'''Asitler''' suda çözündüğünde hidrojen iyonu derişimini arttıran maddelerdir. Hidrojen iyonları çözeltiyi ''asidik'' yapar. 

'''Asitlerin Özellikleri;'''
*Sulu çözeltilerinde '''H+''' iyonu (hidrojen iyonu) verirler.
*Tatları '''ekşi'''dir.
*Ciltte yanma hissi uyandırırlar. Kuvvetli bir asitse cildi tahriş eder.
*Mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirirler.
* Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
*Asitler mermer ve metal yüzeyleri aşındırır. Metal ile tepkimeye girerek '''H<sub>2</sub>''' gazı açığa çıkarır.
* Asitler, bazlar ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Buna nötrleşme tepkimesi denir.

 Yapısında H (Hidrojen) atomu bulunduran her madde asit değildir. Su (H<sub>2</sub>O), Amonyak (NH<sub>3</sub>), Metan gazı (CH<sub>4</sub>) gibi. Bazı maddeler yapısında ise hidrojen bulunmadığı halde, sulu çözeltilerinde hidrojen iyonu (H<sup>+</sup>)oluşumuna sebep oldukları için asit özelliği gösterirler. Karbondioksit (CO<sub>2</sub>), Azot dioksit (NO<sub>2</sub>) ve Kükürt dioksit (SO<sub>2</sub>) suda asit özelliği gösteren maddelerdir.

{| class="bluebox "
|+Günlük Hayatta Sıkça Karşımıza Çıkan Asitler 
!Formülü
!Okunuşu
!Suda Çözüldüğünde 
Oluşan İyonlar
!Piyasa Adı
!Kullanıldığı Yerler
|-
|HCl
|Hidroklorik Asit
|'''H<sup>+</sup>''' ve Cl<sup>-</sup>
|Tuz Ruhu
|Temizlik ürünü
|-
|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
|Sülfürik Asit
|'''H<sup>+</sup>''' ve SO<sub>4</sub><sup>-2</sup>
|Zaç Yağı
|Patlayıcı madde, boya, ilaç ve akü
|-
|HNO<sub>3</sub>
|Nitrik Asit
|'''H<sup>+</sup>''' ve NO<sub>3</sub><sup>-</sup>
|Kezzap
|Patlayıcı madde , gübre ve temizlik ürünü
|-
|H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>
|Karbonik Asit
|'''H<sup>+</sup>''' ve HCO<sub>3</sub><sup>-</sup>
|Gazoz Asidi
|Gazoz (yağmur suyunda da bulunur.)
|-
|H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>
|Fosforik Asit
|'''H<sup>+</sup>''' ve PO<sub>4</sub><sup>-3</sup>
|Kola Asidi
|İlaç, yağ sanayi, sinek ilacı, gıda koruyucu, kola ve temizlik ürünü
|-
|CH<sub>3</sub>COOH
|Asetik Asit
|'''H<sup>+</sup>''' ve CH<sub>3</sub>COO<sup>-</sup> 
|Sirke
|Yemek sektörü
|-
|HCOOH
|Formik Asit
|'''H<sup>+</sup>''' ve HCOO<sup>-</sup> 
|Karınca Asidi
|koruyucu ve anti bakteriyel alan, deri işleme
|}

{| class="fendefteri"
! BAZI YİYECEK VE İÇECEKLERİMİZDEKİ ASİTLER;
|-
|
<span class="fencontainer">ELMA </br>Malik Asit</span>
<span class="fencontainer">LİMON </br>Sitrik Asit</span>
<span class="fencontainer">SÜT, YOĞURT </br>Laktik Asit</span>
<span class="fencontainer">ÇİLEK </br>Formik Asit</span>
<span class="fencontainer">ÜZÜM </br>Tartarik Asit</span>
<span class="fencontainer">TURŞU </br>Benzoik Asit</span>
<span class="fencontainer">ISIRGAN OTU </br>Formik Asit</span>
<span class="fencontainer">TEREYAĞ </br>Bütirik Asit</span>
<span class="fencontainer">ZEYTİN YAĞI </br>Oleik Asit</span>
<span class="fencontainer">KARINCA </br>Formik Asit</span>
|}

=== BAZLAR ===
'''Baz''', suda iyonlaştıklarında ortama OH<sup>−</sup> (hidroksit) iyonu verebilen maddelerdir. Bazlar da, asitler gibi tehlikeli maddelerdir. Suda iyonlaştıklarında hidroksit (OH<sup>−</sup>) iyonu derişimini arttıran maddelere baz denir.

'''Bazların Özellikleri;'''

* Sulu çözeltilerinde OH<sup>-</sup> (hidroksit) iyonu verirler.
* Tatları acıdır. 
* Cilde kayganlık hissi verir.
* Kırmızı turnusol kâğıdını maviye çevirirler.
* Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
* Metallerle tepkimeye girmemeleri asitlerden ayırmak için kullanılabilir.
* Bazlar; cam, kristal ve porselenleri matlaştırır.
* Bazlar, asitler ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Buna Nötrleşme tepkimesi denir.

{| class="bluebox"
|+Günlük Hayatta Sıkça Karşımıza Çıkan Bazlar;
!Formülü
!Okunuşu
!Suda Çözüldüğünde 
Oluşan İyonlar
!Piyasa Adı
!Kullanıldığı Yerler
|-
|NaOH
|Sodyum hidroksit
|Na<sup>+</sup> ve '''OH<sup>-</sup>'''
|Kostik
|Sabun, lavabo açıcı.
|-
|KOH
|Potasyum hidroksit
|K<sup>+</sup> ve '''OH<sup>-</sup>'''
|Potas Kostik
|Arap sabunu, sıvı sabun, şampuan.
|-
|Ca(OH)<sub>2</sub>
|Kalsiyum hidroksit
|Ca<sup>+2</sup> ve '''OH<sup>-</sup>'''
|Sönmüş Kireç
|Sıva ve harç.
|-
|Mg(OH)<sub>2</sub>
|Magnezyum hidroksit 
|Mg<sup>+2</sup> ve '''OH<sup>-</sup>'''
|
|Antiasit
|-
|NH<sub>3</sub>
|Amonyak
|NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ve '''OH<sup>-</sup>'''
|Amonyak
|Ev temizlik malzemesi, gübre, patlayıcı madde
|-
|LiOH
|Lityum Hidroksit
|Li<sup>+</sup> ve '''OH<sup>-</sup>'''
|
|Pil, Seramik, Cam
|}

{| class="fendefteri"
! GÜNLÜK HAYATTA BAZ İÇEREN BAZI MADDELER;
|-
|
<span class="fencontainer">SABUN</span>
<span class="fencontainer">DİŞ MACUNU</span>
<span class="fencontainer">ACI BİBER</span>
<span class="fencontainer">KABARTMA TOZU</span>
<span class="fencontainer">ÇİKOLATA</span>
<span class="fencontainer">KÜL</span>
|}

 Asit ve Bazlar birbirine ters gibi görünse de elektriği iletmek, turnusol kağıdına etki etmek, nötrleşme tepkimesine katılmak gibi ortak yönleri vardır.

=== BELİRTEÇ (İNDİKATÖR) MADDELER: ===

'''pH belirteçleri (İndikatörler)''', çözeltinin pH'sına bağlı olarak renk değiştiren, karmaşık yapıdaki organik bileşiklerdir. Asidik ve bazik özellik gösteren maddelerde farklı renk alır. Doğal olarak kullanılan belirteçler de vardır.
{| class="blueboxuygulama" style="width:150px;"
!Belirteç
!Asite uygulandığında aldığı renk
!Baza uygulandığında aldığı renk
|-
|Turnusol Kağıdı
| style="background-color:red;color:white" |'''Kırmızı'''
| style="background-color:blue;color:white" |'''Mavi'''
|-
|Metil Oranj
| style="background-color:red;color:white" |'''Kırmızı'''
| style="background-color:yellow" |'''Sarı'''
|-
|Fenolftalein
| style="background-color:white" |'''Renksiz'''
| style="background-color:pink" |'''Pembe'''
|-
|Kırmızı Lahana Suyu
| style="background-color:red;color:white" |'''Kırmızı'''
| style="background-color:blue;color:white" |'''Mavi'''
|}
'''pH ölçeği;'''

pH ölçeği bir maddenin ne kadar asidik ya da bazik olduğunu belirten ölçektir. 14 birime ayrılmıştır. 0-7 arasındaki değerler asidik, 7 nötr ve 7-14 arası çıkan sonuçlar ise bazik olduğunu gösterir. Farklı bir deyişle çözeltide 0-7 arası H<sup>+</sup> iyonları > OH<sup>-</sup> iyonları, 7 de H<sup>+</sup> iyonları = OH<sup>-</sup> iyonları ve 7-14 arası da H<sup>+</sup> iyonları < OH<sup>-</sup> iyonları denilebilir.
[[Dosya:PH ölçeği.jpg|orta|link=]]
'''Asit ve Bazların Zararlı Etkisinden Korunma Yolları:'''

* Mermer tezgahta limon kesmemeliyiz.
* Temizlik sırasında deterjanlı yüzeyleri bol su ile yıkamalıyız.
* Asit ve bazları kullanırken özellikle deterjanların cildimize temasını önlemek için mutlaka eldiven kullanmalıyız.
* Temizlik malzemelerini birbirine rastgele karıştırmamalıyız.
* Labaratuvarda asit ve bazlarla çalışırken mutlaka önlük, koruyucu gözlük ve eldiven kullanmalıyız.
* Herhangi bir kaza anında asit veya bazın temas ettiği bölgeyi bol su ile yıkamalıyız.
* Herhangi bir kaza anında en kısa sürede sağlık kuruluşuna başvurmalıyız.

'''Asit Yağmuru:'''

* Fosil yakıtların yanması sonucu CO<sub>2</sub>, NO<sub>2</sub>, SO<sub>2</sub> gazları açığa çıkar.
* Bu gazlar suda iyonlaşarak H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>, HNO<sub>3</sub>, H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> asitlerini oluşturarak yağmur suyunun asidik özellik oluşturmasına neden olur.
* Oluşan asit yağmuru ormanlara, antik yapılara, şehir yapılarına ve doğaya zarar verir.
* Topraktaki Ca<sup>+2</sup> Mg<sup>+2</sup> K<sup>+</sup> gibi minerallerin çözünmesine neden olarak toprakların verimsizleşmesine neden olur.
* Araçların ve iş makinelerin yüzeyinin aşınmasına neden olur.
* Asit yağmurlarına daha çok hava kirliliği neden olur. Bu yüzden hava kirliliğinin olduğu yerlerde daha sık görülür.
<noinclude>
[[category:KONULAR]][[category:ORTAOKUL KONULARI]][[category:8.SINIF KONULARI]][[category:8.SINIF MADDE VE ENDÜSTRİ KONULARI]]
</noinclude>