ASİT VE BAZLAR: Revizyonlar arasındaki fark
(imla) |
|||
(Bir diğer kullanıcıdan 9 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
11. satır: | 11. satır: | ||
*Mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirirler. | *Mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirirler. | ||
* Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. | * Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. | ||
*Asitler mermer ve metal yüzeyleri aşındırır. Metal ile tepkimeye girerek | *Asitler mermer ve metal yüzeyleri aşındırır. Metal ile tepkimeye girerek '''H<sub>2</sub>''' gazı açığa çıkarır. | ||
* Asitler, bazlar ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Buna nötrleşme tepkimesi denir. | * Asitler, bazlar ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Buna nötrleşme tepkimesi denir. | ||
Yapısında H (Hidrojen) atomu bulunduran her madde asit değildir. Su (H<sub>2</sub>O), Amonyak (NH<sub>3</sub>), Metan gazı (CH<sub>4</sub>) gibi. Bazı maddeler yapısında ise hidrojen bulunmadığı halde, sulu çözeltilerinde hidrojen iyonu (H<sup>+</sup>)oluşumuna sebep oldukları için asit özelliği gösterirler. Karbondioksit (CO<sub>2</sub>), Azot dioksit (NO<sub>2</sub>) ve Kükürt dioksit (SO<sub>2</sub>) suda asit özelliği gösteren maddelerdir. | Yapısında H (Hidrojen) atomu bulunduran her madde asit değildir. Su (H<sub>2</sub>O), Amonyak (NH<sub>3</sub>), Metan gazı (CH<sub>4</sub>) gibi. Bazı maddeler yapısında ise hidrojen bulunmadığı halde, sulu çözeltilerinde hidrojen iyonu (H<sup>+</sup>)oluşumuna sebep oldukları için asit özelliği gösterirler. Karbondioksit (CO<sub>2</sub>), Azot dioksit (NO<sub>2</sub>) ve Kükürt dioksit (SO<sub>2</sub>) suda asit özelliği gösteren maddelerdir. | ||
{| class=" | |||
{| class="bluebox " | |||
|+Günlük Hayatta Sıkça Karşımıza Çıkan Asitler | |+Günlük Hayatta Sıkça Karşımıza Çıkan Asitler | ||
!Formülü | !Formülü | ||
67. satır: | 68. satır: | ||
|} | |} | ||
{| class=" | {| class="fendefteri" | ||
!ELMA </br>Malik Asit | ! BAZI YİYECEK VE İÇECEKLERİMİZDEKİ ASİTLER; | ||
|- | |||
| | |||
<span class="fencontainer">ELMA </br>Malik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">LİMON </br>Sitrik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">SÜT, YOĞURT </br>Laktik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">ÇİLEK </br>Formik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">ÜZÜM </br>Tartarik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">TURŞU </br>Benzoik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">ISIRGAN OTU </br>Formik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">TEREYAĞ </br>Bütirik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">ZEYTİN YAĞI </br>Oleik Asit</span> | |||
<span class="fencontainer">KARINCA </br>Formik Asit</span> | |||
|} | |} | ||
=== BAZLAR === | === BAZLAR === | ||
86. satır: | 89. satır: | ||
'''Bazların Özellikleri;''' | '''Bazların Özellikleri;''' | ||
* Sulu çözeltilerinde OH- (hidroksit) iyonu verirler. | * Sulu çözeltilerinde OH<sup>-</sup> (hidroksit) iyonu verirler. | ||
* Tatları acıdır. | * Tatları acıdır. | ||
* Cilde kayganlık hissi verir. | * Cilde kayganlık hissi verir. | ||
95. satır: | 98. satır: | ||
* Bazlar, asitler ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Buna Nötrleşme tepkimesi denir. | * Bazlar, asitler ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Buna Nötrleşme tepkimesi denir. | ||
{| class=" | {| class="bluebox" | ||
|+Günlük Hayatta Sıkça Karşımıza Çıkan Bazlar; | |+Günlük Hayatta Sıkça Karşımıza Çıkan Bazlar; | ||
!Formülü | !Formülü | ||
140. satır: | 143. satır: | ||
|Pil, Seramik, Cam | |Pil, Seramik, Cam | ||
|} | |} | ||
{| class="fendefteri" | |||
! GÜNLÜK HAYATTA BAZ İÇEREN BAZI MADDELER; | |||
|- | |||
| | |||
<span class="fencontainer">SABUN</span> | |||
<span class="fencontainer">DİŞ MACUNU</span> | |||
<span class="fencontainer">ACI BİBER</span> | |||
<span class="fencontainer">KABARTMA TOZU</span> | |||
<span class="fencontainer">ÇİKOLATA</span> | |||
<span class="fencontainer">KÜL</span> | |||
|} | |||
Asit ve Bazlar birbirine ters gibi görünse de elektriği iletmek, turnusol kağıdına etki etmek, nötrleşme tepkimesine katılmak gibi ortak yönleri vardır. | Asit ve Bazlar birbirine ters gibi görünse de elektriği iletmek, turnusol kağıdına etki etmek, nötrleşme tepkimesine katılmak gibi ortak yönleri vardır. | ||
154. satır: | 161. satır: | ||
'''pH belirteçleri (İndikatörler)''', çözeltinin pH'sına bağlı olarak renk değiştiren, karmaşık yapıdaki organik bileşiklerdir. Asidik ve bazik özellik gösteren maddelerde farklı renk alır. Doğal olarak kullanılan belirteçler de vardır. | '''pH belirteçleri (İndikatörler)''', çözeltinin pH'sına bağlı olarak renk değiştiren, karmaşık yapıdaki organik bileşiklerdir. Asidik ve bazik özellik gösteren maddelerde farklı renk alır. Doğal olarak kullanılan belirteçler de vardır. | ||
{| class=" | {| class="blueboxuygulama" style="width:150px;" | ||
!Belirteç | !Belirteç | ||
!Asite uygulandığında aldığı renk | !Asite uygulandığında aldığı renk | ||
177. satır: | 184. satır: | ||
'''pH ölçeği;''' | '''pH ölçeği;''' | ||
pH ölçeği bir maddenin ne kadar asidik | pH ölçeği bir maddenin ne kadar asidik ya da bazik olduğunu belirten ölçektir. 14 birime ayrılmıştır. 0-7 arasındaki değerler asidik, 7 nötr ve 7-14 arası çıkan sonuçlar ise bazik olduğunu gösterir. Farklı bir deyişle çözeltide 0-7 arası H<sup>+</sup> iyonları > OH<sup>-</sup> iyonları, 7 de H<sup>+</sup> iyonları = OH<sup>-</sup> iyonları ve 7-14 arası da H<sup>+</sup> iyonları < OH<sup>-</sup> iyonları denilebilir. | ||
[[Dosya:PH ölçeği.jpg|orta| | [[Dosya:PH ölçeği.jpg|orta|link=]] | ||
'''Asit ve Bazların Zararlı Etkisinden Korunma Yolları:''' | '''Asit ve Bazların Zararlı Etkisinden Korunma Yolları:''' | ||
14.16, 10 Şubat 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
ASİT VE BAZLAR
Maddeler kimyasal özellikleri bakımından üç gruba ayrılır. Bunlar; asitler, bazlar ve asitlik ve bazlık bakımından nötr olan maddelerdir.
ASİTLER
Asitler suda çözündüğünde hidrojen iyonu derişimini arttıran maddelerdir. Hidrojen iyonları çözeltiyi asidik yapar.
Asitlerin Özellikleri;
- Sulu çözeltilerinde H+ iyonu (hidrojen iyonu) verirler.
- Tatları ekşidir.
- Ciltte yanma hissi uyandırırlar. Kuvvetli bir asitse cildi tahriş eder.
- Mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirirler.
- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
- Asitler mermer ve metal yüzeyleri aşındırır. Metal ile tepkimeye girerek H2 gazı açığa çıkarır.
- Asitler, bazlar ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Buna nötrleşme tepkimesi denir.
Yapısında H (Hidrojen) atomu bulunduran her madde asit değildir. Su (H2O), Amonyak (NH3), Metan gazı (CH4) gibi. Bazı maddeler yapısında ise hidrojen bulunmadığı halde, sulu çözeltilerinde hidrojen iyonu (H+)oluşumuna sebep oldukları için asit özelliği gösterirler. Karbondioksit (CO2), Azot dioksit (NO2) ve Kükürt dioksit (SO2) suda asit özelliği gösteren maddelerdir.
Formülü | Okunuşu | Suda Çözüldüğünde
Oluşan İyonlar |
Piyasa Adı | Kullanıldığı Yerler |
---|---|---|---|---|
HCl | Hidroklorik Asit | H+ ve Cl- | Tuz Ruhu | Temizlik ürünü |
H2SO4 | Sülfürik Asit | H+ ve SO4-2 | Zaç Yağı | Patlayıcı madde, boya, ilaç ve akü |
HNO3 | Nitrik Asit | H+ ve NO3- | Kezzap | Patlayıcı madde , gübre ve temizlik ürünü |
H2CO3 | Karbonik Asit | H+ ve HCO3- | Gazoz Asidi | Gazoz (yağmur suyunda da bulunur.) |
H3PO4 | Fosforik Asit | H+ ve PO4-3 | Kola Asidi | İlaç, yağ sanayi, sinek ilacı, gıda koruyucu, kola ve temizlik ürünü |
CH3COOH | Asetik Asit | H+ ve CH3COO- | Sirke | Yemek sektörü |
HCOOH | Formik Asit | H+ ve HCOO- | Karınca Asidi | koruyucu ve anti bakteriyel alan, deri işleme |
BAZI YİYECEK VE İÇECEKLERİMİZDEKİ ASİTLER; |
---|
ELMA |
BAZLAR
Baz, suda iyonlaştıklarında ortama OH− (hidroksit) iyonu verebilen maddelerdir. Bazlar da, asitler gibi tehlikeli maddelerdir. Suda iyonlaştıklarında hidroksit (OH−) iyonu derişimini arttıran maddelere baz denir.
Bazların Özellikleri;
- Sulu çözeltilerinde OH- (hidroksit) iyonu verirler.
- Tatları acıdır.
- Cilde kayganlık hissi verir.
- Kırmızı turnusol kâğıdını maviye çevirirler.
- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
- Metallerle tepkimeye girmemeleri asitlerden ayırmak için kullanılabilir.
- Bazlar; cam, kristal ve porselenleri matlaştırır.
- Bazlar, asitler ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Buna Nötrleşme tepkimesi denir.
Formülü | Okunuşu | Suda Çözüldüğünde
Oluşan İyonlar |
Piyasa Adı | Kullanıldığı Yerler |
---|---|---|---|---|
NaOH | Sodyum hidroksit | Na+ ve OH- | Kostik | Sabun, lavabo açıcı. |
KOH | Potasyum hidroksit | K+ ve OH- | Potas Kostik | Arap sabunu, sıvı sabun, şampuan. |
Ca(OH)2 | Kalsiyum hidroksit | Ca+2 ve OH- | Sönmüş Kireç | Sıva ve harç. |
Mg(OH)2 | Magnezyum hidroksit | Mg+2 ve OH- | Antiasit | |
NH3 | Amonyak | NH4+ ve OH- | Amonyak | Ev temizlik malzemesi, gübre, patlayıcı madde |
LiOH | Lityum Hidroksit | Li+ ve OH- | Pil, Seramik, Cam |
GÜNLÜK HAYATTA BAZ İÇEREN BAZI MADDELER; |
---|
SABUN DİŞ MACUNU ACI BİBER KABARTMA TOZU ÇİKOLATA KÜL |
Asit ve Bazlar birbirine ters gibi görünse de elektriği iletmek, turnusol kağıdına etki etmek, nötrleşme tepkimesine katılmak gibi ortak yönleri vardır.
BELİRTEÇ (İNDİKATÖR) MADDELER:
pH belirteçleri (İndikatörler), çözeltinin pH'sına bağlı olarak renk değiştiren, karmaşık yapıdaki organik bileşiklerdir. Asidik ve bazik özellik gösteren maddelerde farklı renk alır. Doğal olarak kullanılan belirteçler de vardır.
Belirteç | Asite uygulandığında aldığı renk | Baza uygulandığında aldığı renk |
---|---|---|
Turnusol Kağıdı | Kırmızı | Mavi |
Metil Oranj | Kırmızı | Sarı |
Fenolftalein | Renksiz | Pembe |
Kırmızı Lahana Suyu | Kırmızı | Mavi |
pH ölçeği;
pH ölçeği bir maddenin ne kadar asidik ya da bazik olduğunu belirten ölçektir. 14 birime ayrılmıştır. 0-7 arasındaki değerler asidik, 7 nötr ve 7-14 arası çıkan sonuçlar ise bazik olduğunu gösterir. Farklı bir deyişle çözeltide 0-7 arası H+ iyonları > OH- iyonları, 7 de H+ iyonları = OH- iyonları ve 7-14 arası da H+ iyonları < OH- iyonları denilebilir.
Asit ve Bazların Zararlı Etkisinden Korunma Yolları:
- Mermer tezgahta limon kesmemeliyiz.
- Temizlik sırasında deterjanlı yüzeyleri bol su ile yıkamalıyız.
- Asit ve bazları kullanırken özellikle deterjanların cildimize temasını önlemek için mutlaka eldiven kullanmalıyız.
- Temizlik malzemelerini birbirine rastgele karıştırmamalıyız.
- Labaratuvarda asit ve bazlarla çalışırken mutlaka önlük, koruyucu gözlük ve eldiven kullanmalıyız.
- Herhangi bir kaza anında asit veya bazın temas ettiği bölgeyi bol su ile yıkamalıyız.
- Herhangi bir kaza anında en kısa sürede sağlık kuruluşuna başvurmalıyız.
Asit Yağmuru:
- Fosil yakıtların yanması sonucu CO2, NO2, SO2 gazları açığa çıkar.
- Bu gazlar suda iyonlaşarak H2CO3, HNO3, H2SO4 asitlerini oluşturarak yağmur suyunun asidik özellik oluşturmasına neden olur.
- Oluşan asit yağmuru ormanlara, antik yapılara, şehir yapılarına ve doğaya zarar verir.
- Topraktaki Ca+2 Mg+2 K+ gibi minerallerin çözünmesine neden olarak toprakların verimsizleşmesine neden olur.
- Araçların ve iş makinelerin yüzeyinin aşınmasına neden olur.
- Asit yağmurlarına daha çok hava kirliliği neden olur. Bu yüzden hava kirliliğinin olduğu yerlerde daha sık görülür.