Basit Makineler Özet

BASİT MAKİNELER

NEDİR: İş yapma kolaylığı sağlayan aletlerdir. Ör; Makara, Kaldıraç, Çıkrık, Vida, Dişli çark, Kasnak, Eğik düzlem, Tekerlek, Kama… ÖZELLİKLERİ NELERDİR: İş kolaylığı sağlarlar. İnsan gücüyle çalışırlar. Bazıları kuvvetin yönünü değiştirir. Bazıları kuvvetten kazanç sağlar. Bazıları yoldan kazanç sağlar. Enerji dönüşümü yapabilir. Basit makinelerde kuvvetten kazanç varsa yoldan kayıp vardır. Aynı şekilde yoldan kazanç varsa kuvvetten kayıp vardır. Kısacası aynı anda hem yoldan hem de kuvvetten kazanç yoktur! Basit makinelerde yapılan iş ve harcanan enerji her zaman aynıdır! Bu yüzden İşten ve enerjiden kayıp veya kazançtan söz edilemez! UNUTMA! Kazanç-Kayıp durumu sadece yol ve kuvvet için geçerlidir. Elektrikle çalışan aletler basit makine değildir!

KALDIRAÇLAR

Kuvvet x Kuvvet Kolu = Yük x Yük kolu NEDİR: Bir destek üzerinde serbestçe dönebilen basit makinedir. KAÇ ÇEŞİTTİR: 2 çeşittir. Tek taraflı kaldıraçlar ve çift taraflı kaldıraçlar. ÖZELLİKLERİ NELERDİR: Yükün destek noktasına olan uzaklığına yük kolu denir. Kuvvetin destek noktasına olan uzaklığına kuvvet kolu denir. Kuvvet kolu > Yük kolu ise kuvvetten kazanç vardır. Kuvvet kolu < Yük kolu ise kuvvetten kayıp vardır. a) Tek Taraflı Kaldıraçlar Yükün ortada olduğu ve kuvvetin ortada olduğu iki çeşidi vardır. b) Çift Taraflı Kaldıraçlar Duruma göre kuvvetten veya yoldan kazanç sağlanabilir.

MAKARALAR

NEDİR: Bir eksen etrafında dönebilen, çevresinde ipin dönebileceği bir oluk bulunan basit makinedir. ÇEŞİTLERİ: Sabit makara Hareketli Makara Palangalar ÖZELLİKLERİ NELERDİR: Kuvvetin yönünü değiştirebilir. Kuvvetten kazanç sağlayabilir. Sabit Makaralar: Makara merkezinden bir noktaya sabitlenir. Kuvvet, yükün ağırlığına eşittir. Kuvvetten kazanç veya kayıp yoktur. Sadece Kuvvetin yönünü değiştirir. Hareketli Makaralar: Merkezinden yüke bağlı ve yük ile birlikte hareket edebilen makaralardır. Yükün ağırlığı iki ip tarafından eşit olarak paylaşılır. Kuvvetten 2 kat kazanç, yoldan 2 kat kayıp vardır. Hareketli makarada yükü kaç metre yukarı çekmek istiyorsak onun 2 katı kadar ipi çekmeliyiz. Ör; Yükü 1 metre yukarı kaldırmak için ip 2 metre çekilmelidir. Kuvvet kazancı yükün kuvvete bölünmesi ile hesaplanır. KK = P/F Palangalar Sabit ve hareketli makaralardan oluşur. Palanganın amacı kuvvetten kazanç sağlamaktır. Palanga sistemine sabit makara eklemek veya çıkarmak kuvvet kazancına etki etmez! Palanga sistemindeki ip, duruma göre aşağı doğru veya yukarı doğru olabilir. Örneğin yukarıdaki palangada ip aşağı doğru çekiliyor. İpin aşağı doğru olduğu palangada Kuvvet = Yük/Makara sayısı İpin yukarı doğru olduğu palangada Kuvvet=Yük/Makara sayısı+1

EĞİK DÜZLEM

NEDİR: Ağır cisimleri taşımak için kullanılan rampalardır. ÖZELLİKLERİ NELERDİR: Daima kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır. Eğik düzemin eğimi (dikliği) arttıkça kuvvetten kayıp, yoldan kazanç olur. Kuvvet x Kuvvet yolu= Yük x Yük yolu F.L = P.h Eğik düzlemde kuvvetten kazanç sağlamak istiyorsak; Eğik düzlemin boyu (L) artırılabilir ya da eğik düzlemin yüksekliği (h) azaltılabilir. Kısacası eğik düzlemin eğimi yere ne kadar yaklaşırsa ( yere paralel olursa) o kadar iyidir ve kuvvetten kazanç sağlanır.

EĞİK DÜZLEM

NEDİR: Ağır cisimleri taşımak için kullanılan rampalardır. ÖZELLİKLERİ NELERDİR: Daima kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır. Eğik düzemin eğimi (dikliği) arttıkça kuvvetten kayıp, yoldan kazanç olur. Kuvvet x Kuvvet yolu= Yük x Yük yolu F.L = P.h Eğik düzlemde kuvvetten kazanç sağlamak istiyorsak; Eğik düzlemin boyu (L) artırılabilir ya da eğik düzlemin yüksekliği (h) azaltılabilir. Kısacası eğik düzlemin eğimi yere ne kadar yaklaşırsa ( yere paralel olursa) o kadar iyidir ve kuvvetten kazanç sağlanır.