FOTOSENTEZ VE SOLUNUM

FOTOSENTEZ

Üreticilerin karbondioksit ve suyu kullanarak güneş ışığı yardımı ile besin ve oksijen üretmesine fotosentez denir. Kısaca kendi besinlerini kendileri üretmeleridir. Yeşil bitkiler, yosunlar mavi yeşil algler, planktonlar, bazı bakteriler ve bazı tek hücreli canlılar fotosentez yapabilir.

Fotosentez kloroplastlarda bulunan bitkiye yeşil rengini veren klorofillerde gerçekleşir. Yani yeşil bitkilerin yapraklarında gerçekleşir.

Fotosentez Denklemi

Karbondioksit	+	Su	⇒	Besin	+	Oksijen
↓		↓	Klorofil + Işık	↓		↓
6CO2	+	6H2O	⇒	C6H12O6	+	O2

Fotosentez Hızına Etki Eden Faktörler

Çevresel Faktörler	Genetik Faktörler
Işık şiddeti Karbondioksit miktarı Işığın dalga boyu (rengi) Ortam sıcaklığı Su miktarı Mineral miktarı	Kloroplast sayısı Gözenek sayısı ve büyüklüğü Yaprak sayısı ve Yaprağın yüzeyinin (ayasının) büyüklüğü Klorofil miktarı Enzim miktarı Katikula tabasının kalınlığı

Fotosentez sonucunda;

• Bütün canlılar için besin üretilir.
• Havadaki oksijen karbondioksit dengesi sağlanır.
• Havadaki oksijen miktarını artar.
• Atmosferdeki karbondioksit miktarı azalır.
• Güneşin zararlı ışınları engellenir.
• Fosil yakıtlar oluşur.

Fotosentez esnasında Klorofil ve enzimler kullanılmasına karşın bunlar harcanmazlar.

SOLUNUM

Bütün canlıların besine ihtiyacı olduğu gibi enerjiye de ihtiyacı vardır. Canlıların besinleri parçalayarak enerji elde etmesi olayına solunum denir. Solunum olayının temel amacı enerji üretmektir. Solunumda fotosentez sonucu oluşan besin parçalanarak canlıların kullanabileceği enerji oluşur. Üretici canlılar güneş enerjisini fotosentez sonucu besine depolarlar. Solunum olayında ise besine depolanan enerji canlıların kullanabileceği ATP (adenozintrifosfat) enerjisine dönüşür. ATP enerjisi adenin bazı, riboz şekeri ve 3 tane fosfattan oluşur.

1-Oksijenli Solunum

Besinlerin mitokondrilerde oksijenle parçalanması sonucu enerji üretilmesine oksijenli solunum denir. Oksijenli solunumda enzimler yardımı ile besin (şeker, glikoz) oksijen ile tepkimeye girerek karbondioksit, su ve ATP enerjisi oluşturur.

Oksijenli Solunum Denklemi

Glikoz	+	Oksijen	⇒	Karbondioksit	+	Su	+	ATP	+	Isı
↓		↓	enzim	↓		↓
C6H12O6	+	6O2	⇒	6CO2	+	6H2O	+	ATP	+	Isı

Oksijenli Solunum Özellikleri:

• Mitokondrilerde gerçekleşir.
• Genellikle gelişmiş yani çok enerjiye ihtiyacı olan canlılar yapar.
• Oksijensiz solunumdan daha fazla ATP üretilir.
• Besin ve oksijen kullanılır sonucunda karbondioksit su ve enerji üretilir.
• Bitkiler, hayvanlar, insanlar, mantarlar, bazı tek hücreli canlılar ve bazı bakteriler O2’li solunum yapar.  Akciğerler, solungaçlar, trake ve deri aracılığı ile oksijenli solunum yapılır.
• Kireç suyu CO2 ayıracıdır. Solunumda CO2 çıktığı kireç suyunun bulanmasıyla anlaşılabilir.

2-Oksijensiz Solunum

Besinlerin oksijen kullanılmadan parçalanarak enerji üretilmesi olayına oksijensiz solunum denir. Diğer ismi fermantasyondur.

Oksijensiz Solunum Özellikleri:

• Oksijen kullanılmaz.
• Genellikle sitoplazmada gerçekleşir.
• Sonuçta çok az enerji üretilir.
• Genellikle basit yapılı canlılar yani enerjiye ihtiyacı az olan canlılar yapar.
• Bazı bakteriler, maya mantarları, tek hücreli canlılar ve memeli hayvanların çizgili kas hücreleri oksijensiz solunum yapan canlılar içerisinde yer almaktadır.
• Sütten peynirin ve yoğurdun elde edilmesi, ekmek hamurunun mayalanması, etil alkol elde edilmesi, turşu yapımı, üzümden sirke yapımında oksijensiz solunum yapan bazı bakteri ve mantarlar kullanılır.

Çizgili kas hücreleri çok çalıştığında O2’li solunum yetersiz kalır ve enerjiye ihtiyaç olur. Bu nedenle bu hücreler O2’siz solunum yaparlar. O2’siz solunum sonucunda laktik asit (yorgunluk asidi) salgılanır ve belli süre sonra yoruluruz.

FOTOSENTEZ	SOLUNUM
Kloroplastta gerçekleşir.	Mitokondride gerçekleşir.
CO2(karbondioksit) ve H2O (su) kullanılır.	Besin ve oksijen kullanılır.
Besin, oksijen üretilir.	CO2(karbondioksit) H2O (su) ve enerji üretilir.
Işık gereklidir.	Işık gerekli değildir.
Klorofilli canlılarda görülür.	Bütün canlılarda görülebilir.
Sadece gündüz gerçekleşir.	Gece gündüz gerçekleşir.
Canlının ağırlığı artar.	Canlının ağırlığı azalır.