GÜNEŞ, DÜNYA VE AY

Fen Ansiklopedisi sitesinden

GÜNEŞ’İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Sun poster tr.svg

Güneş Dünyaya en yakın yıldızdır. Dünyamız için ısı ve ışık kaynağıdır. Hacmi Dünya’ya göre çok büyüktür. Güneş’in içine 1 milyon Dünya sığabilir. Güneş’in içinde hidrojen elementi  helyuma dönüşür. Bu dönüşüm sayesinde ortama ısı ve ışık yayılır. Yüzey sıcaklığı 6000 °C’ye ulaşır.

Güneş’in şekli

Güneş küresel bir yapıdadır. İçi ve dışı farklı özellikte olduğu için dünyamız gibi katmanlı bir yapıya sahiptir.

Güneş’in büyüklüğü

Güneşimiz orta büyüklükte bir yıldızdır. Yine de Dünya’yla kıyaslandığında çok büyüktür. Gökyüzüne baktığımızda Güneş’i ve Ay’ı aynı büyüklükte görebiliriz. Bunun nedeni Güneş’in Ay’a göre çok çok uzakta olmasıdır.

Güneş Dünya’ya 150 milyon kilometre uzaktadır.

Gerçeğe yakın çizilen büyüklükler aşağıdadır.

Güneş’in hareketi

Güneş, diğer gök cisimlerinde olduğu gibi kendi etrafında döner. Bunun yanında uzayda hareket de etmektedir.

AY’IN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Ay, Dünya’nın tek uydusudur. Diğer gök cisimleri gibi küresel bir yapıya sahip olan Ay’ın büyüklüğü Güneş ve Dünya’dan daha küçüktür.

Ay’ın şekli

Ay küresel bir yapıdadır. Atmosferi yoktur. Atmosferi olmadığından rüzgar gibi hava olayları görülmez. Ay’ın yüzeyi tozlarla kaplıdır. Yüzeyinde krater denilen gök taşlarının çarpmasıyla oluşan çukurlar vardır.(krater)

Ay’ın uzaklığı

Ayın Dünya’ya uzaklığı 384 bin kilometredir. Güneş Dünya’ya Ay’dan 400 kat daha yakındır.

Ay’ın büyüklüğü

Ay Büyüklük bakımından Dünya ve Güneş’ten daha küçüktür. Dünyanın içine yaklaşık 49 tane ay sığabilir.

Ay Yolculukları

İnsanlar Ay’a ulaşmak için çeşitli uzay yolculukları tasarlamışlardır. Çeşitli denemeler sonrasında Ay yüzeyine insan inişi başarılmıştır. Günümüzde Dünya dışı ayak basılan tek gök cismi aydır.

AY’IN HAREKETLERİ VE EVRELERİ

Ayın evreleri

Gök cisimleri uzayda dönme ve dolanma hareketleri yaparlar.

DÖNME: Kendi etrafında dönmek.

DOLANMA: Başka bir gök cismi etrafında dönmek.

Dünya, Güneş ve Ay da dönme ve dolanma hareketi yaparlar.

Hareketlerin süresi

Dünya kendi etrafında 24 saatte döner. Güneş etrafında 365 gün 6 saatte dolanır. Ay Dünya etrafında dönüşünü yaklaşık 28 günde tamamlar.

Ay’ın Dünya etrafındaki hareketi Dünya’nın da hareketinden dolayı 28 gün değil, 29 gün gibi gözlemlenir.

Ay’ın Evreleri

Ay Dünya etrafında dolanırken Güneş’ten gelen ışık miktarı değişir ve gölgenin şekli de zamanla değişir. Gölgelerin aldığı bu şekillere Ay’ın evreleri denir.

Ay’ın 4 ana evresi ve 4 ara evresi vardır.

Ana evreler arasında 1 hafta süre vardır.

Tüm evreler yaklaşık 29 günde tamamlanır. Bu süre 1 aya denk gelir ve kullandığımız ay takviminin temelinde bu vardır.

1. Yeni Ay

Dünya’ya bakan yüzü ışık almadığı için bu evrede Ay görülmez.

2. İlk Dördün

Ay’ın sağ yarısı aydınlanır ve Ay D harfi şeklinde görülür. Yeni aydan 1 hafta sonra oluşur.

3. Dolunay

Ay tam olarak ışık alır ve daire şeklinde görülür. İlk dördünden 1 hafta sonra oluşur.

4. Son Dördün

Ay’ın sol yarısı aydınlanır ve Ay ters bir D harfi şeklinde görülür. Dolunaydan 1 hafta sonra oluşur.

Ara evrelerle ayın evreleri:

Yeni ay – Hilal – İlk dördün – Şişkin ay – Dolunay – Şişkin ay –  Son dördün – Hilal

GÜNEŞ, DÜNYA VE AY

Gök cisimlerinin hepsi uzay boşluğunda hareket halinde bulunurlar. Güneş, Dünya ve Ay da bu cisimlerdendir. Gök cisimlerinin dönüş süresi ve dönme yönü aşağıda gösterilmiştir. Güneş, Dünya ve Ay’ın dönüş yönleri saat yönünün tersinedir.

  • Güneş: Kendi etrafında – Saat yönünün tersine.
  • Dünya : Kendi etrafında – Saat yönünün tersine.
  • Dünya : Güneş etrafında – Saat yönünün tersine.
  • Ay: Kendi etrafında – Saat yönünün tersine.
  • Ay: Dünya etrafında – Saat yönünün tersine.