Dünya’mız Güneş Sistemi içinde bulunur. Güneş sisteminde 8 gezegen, bu gezegenlerin uyduları, asteroit dediğimiz uzay kayaları ve Güneş’in kendisi bulunur.
Güneş Sistemi Gezegenleri
Güneş sisteminde 8 gezegen vardır. Daha önce gezegen kabul edilen Plüton 24 Ağustos 2006 tarihinde cüce gezegen kabul edilmiştir. Bu yüzden artık gezegen olarak kabul edilmemektedir.
Merkür
Merkür:
Güneş’e en yakın gezegendir. Taşlı bir yüzeye sahiptir. Hacmi en küçük gezegendir. Uydusu yoktur. Birçok bilim insanı bu gezegende aktif volkanların bulunduğunu düşünmektedir.
Çıplak gözle görülebilmesi ancak Güneş ufkun hemen altındayken mümkün olabilir. Sabah veya akşam yıldızı olarak bilinir.
Venüs
Venüs:
Çoban Yıldızı veya Zühre de denir. Çok küçük, sıcak ve oldukça rüzgârlı bir gezegendir. Güneş’e yakınlığına göre ikinci sıradadır. Kendi etrafında Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin tersi yönde döner. Güneş’in etrafındaki dönüşünü 225 dünya gününde tamamlar.
Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzündeki en parlak cisimdir.
Dünya
Dünya:
Yaşam olan tek gezegendir. Tek uydusu vardır. Güneşe yakınlığına göre 3. sıradadır. Yaklaşık 4.5 milyar yaşında olduğu tahmin edilmektedir.
Mars
Mars:
Diğer adı Merih’tir. Kırmızı gezegen olarak da isimlendirilir. Güneş’e olan yakınlığına göre dördüncü gezegendir. Üzerinde hayat yoktur. Yapı olarak Dünya’da en çok benzeyen gezegendir.
Çıplak gözle bakıldığında belirgin kırmızımsı turuncu renkli bir ışık noktası halinde görülür.
Jüpiter
Jüpiter:
En büyük gezegendir. Diğer gezegenlerin toplam kütlesinden iki kat daha büyüktür. En önemli özelliği ‘Kırmızı Büyük Leke’ sinin olmasıdır. Güneş’e yakınlığına göre beşinci gezegendir. 63 uydusu vardır.
Güneş, Ay ve Venüs’ten sonra en parlak gök cismidir. Küçük teleskoplar ve dürbünler ile bakıldığında şeklinin yuvarlak olduğu kolayca görülebilir.
Satürn
Satürn:
En büyük ikinci gezegendir. Buzdan oluşan güzel halkalara sahiptir. Yoğunluğu en düşük gezegendir. Bilinen 56 uydusu vardır.
Jüpiter’e göre daha küçük ve Güneş’ten daha uzak olduğu için daha sönük görünür. Satürn’ün halkaları orta boy teleskoplar ile ayırt edilebilir.
Uranüs
Uranüs:
Bu gezegene 1986 yılında Voyager (Voyacır) isimli uzay aracı gönderilmiştir. Mavi-yeşil bir renge sahiptir ve etrafında halkalar vardır. Diğer gezegenlerden daha farklı şekilde hareket eder. Güneş çevresindeki dönüşünü 84 yılda tamamlar. 27 uydusu bilinmektedir.
Küçük teleskoplarla yeşil, yuvarlak bir cisim hâlinde görünür. Uyduları ancak çok büyük teleskoplar ile gözlemlenebilir.
Neptün
Neptün:
Güneş’e olan yakınlığına göre sekizinci (en uzak) gezegendir. On üç uyduya ve dev bir gaz kütlesine sahiptir. Uydularından yedisi küçüktür. En büyük uydusunun adı “Triton”(Triton)dur. Kütlesi Dünya’nın 17 katıdır. Güneş etrafındaki dönüşünü 175 yılda tamamlar.
Oldukça sönük görünür. Küçük teleskoplar ile bakıldığında küçük, yeşilimsi, yuvarlak bir cisim olarak görülür.
Güneş’e Uzaklığına Göre Gezegenler: Merkür – Venüs – Dünya – Mars – Jüpiter – Satürn – Uranüs – Neptün
Büyüklüklerine Göre Gezegenlerin Sıralaması: Jüpiter – Satürn – Uranüs – Neptün – Dünya – Venüs – Mars – Merkür
Meteor
Meteor: Uzay boşluğunda bulunan irili ufaklı kaya parçaları Dünya atmosferin girdiğinde meteor adını alır. Meteorlar genellikle parçalanmış gezegenler, asteroit parçaları gibi nedenlerle oluşurlar. Uzay boşluğunda dolanırken Dünya’nın çekim alanına girerek atmosfere ulaşırlar.
Meteorlar atmosfere girince hava direnciyle karşılaşırlar ve sürtünmenin etkisiyle ısınarak yanmaya başlarlar. Eğer meteor küçükse yanarak kaybolur ve yeryüzüne düşmezler. Büyük boyutlu meteorlar tamamen yanamadığı için yeryüzüne düşerler. Yeryüzüne düşen bu parçalara meteorit, yani gök taşı denir.
Gök Taşı
Gök Taşı: Meteorlar yeryüzüne indiklerinde gök taşı adını alırlar. Büyük gök taşları yeryüzüne çarptıklarında bir çukur oluştururlar. Buna gök taşı çukuru denir.
Gezegenden daha küçük ama gezegen benzeri özellik gösteren gök cisimlerdir. Bu özelliklerinden dolayı asteroitler, gezegenimsi olarak da adlandırılır.
Astreroit
Astreroit: Astreroitler gezegenler gibi Güneş etrafında dolanırlar. Güneş sisteminde Mars ve Jüpiter arasında bulunurlar.
En büyük asteroit Ceres’tir. O kadar büyüktür ki cüce gezegen sınıfına girer.
Mars ve Jüpiter arasındaki asteroit kuşağında 40 bin civarında asteroit olduğu bilinmektedir.
Güneş ve Ay Tutulması
Ay'ın Dünya'ya düşen gölgesi
Dünya’nın gölgesinin Ay üzerine gelmesine Ay Tutulması, Ay’ın gölgesinin Dünya’nın üzerine gelmesine Güneş Tutulması denir.
Kolay hatırlamak için; Kimi göremezsek tutulma o ismi alır.
Güneş’i göremezsek → Güneş Tutulması
Ay’ı göremezsek → Ay Tutulması
Güneş Tutulması
Güne, Dünya ve Ay bazen aynı düzlem üzerinde doğrusal olarak dizilir. Yani 3 gök cismi düz bir çizgi üzerine denk gelir.
Bu durumda eğer arada olan Ay ise Ay’ın gölgesi Dünya üzerine düşer. Dünya’nın gölgede kalan kısımlarından bakıldığında Güneş’in tamamı veya bir kısmı Ay tarafından kapanır.
Ay tutulmasıAy’ın gölgesi Dünya üzerine düşer.
Birkaç dakika sürer.
Dünya’nın tamamında gözlenmez. Bunun nedeni Ay’ın gölge konisinin Dünya’dan küçük olmasıdır.
Yeni ay evresinde gerçekleşir.
Dünya’dan gündüz gözlemlenir.
Dünya, Güneş ve Ay aynı doğrultuda olması gerekir. Ama her aynı doğrultuya gelme olayında tutulma gerçekleşmez.
Ay, Dünya ve Güneş arasına girer.
Çıplak gözle izlemek gözler için tehlikelidir.
Yılda 2 – 5 kez gerçekleşebilir. Fakat ortalama aldığımızda iki senede ya da senede bir yaşanır diyebiliriz.
Ay Tutulması
Dünya’nın gölgesi Ay üzerine düştüğünde Ay Güneş’ten ışık alamaz ve Dünya’dan bakıldığında görünmez
Dünya’nın gölgesi Ay üzerine düşer.
Birkaç saat sürer
Dünya’da gece yaşanan bölgelerde gözlemlenir.
Dolunay evresinde gerçekleşir.
Dünya, Güneş ve Ay aynı doğrultuda olması gerekir. Ama her aynı doğrultuya gelme olayında tutulma gerçekleşmez.
