MADDENİN TANECİKDEN OLUŞUR
MADDENİN TANECİKLİ YAPISI
Çevremizdeki varlıkların çoğu maddedir. Gözümüzün göremeyeceği kadar küçük maddeler de vardır. Işık, ses, elektrik gibi enerji türleri madde sayılmaz. Bir varlığın madde olabilmesi için 2 özelliğinin bulunması gerekir;
- Kütle: Madde miktarı olarak tanımlanır. Kütle teraziyle ölçülür. Maddelerin az ya da çok kütlesi olması gerekir. Örneğin mikropların kütlesi çok çok küçüktür. Bildiğimiz teraziyle kütlesini ölçemeyiz ama az da olsa kütlesi vardır. Bu da mikropların da madde olduğunu gösterir.
- Hacim: Maddenin kapladığı alandır. Yani maddenin boyutlarının olmasıdır. Çok ya da az. Bir hacmi varsa maddedir. Balonun içindeki hava hacmi sayesinde balonu şişirir. Hacim litre veya metreküp gibi birimlerle belirtilir.
Madde örnekleri (neler maddedir): Kağıt, hava, tüp gazı, su, yağmur, bulut, kalem, canlılar, hücre, saç, diş, toprak, güneş, gezegenler, otomobil, tablet, yiyecekler vb.
Madde olmayanlara örnekler: Işık, ses, elektrik, ısı, sıcaklık.
Maddelerin ortak özelliklerinden biri de taneciklerden oluşmasıdır. Gözümüzle göremesek de tüm maddeleri oluşturan tanecikler bulunur. Bu tanecikler o kadar küçüktür ki okullarda kullandığımız ışık mikroskobuyla bile görülemezler. Atomlar o kadar küçüktür ki bir toplu iğne başında 4 trilyon atom bulunabilir. Maddeyi oluşturan tanecikler arasında boşluklar vardır. Boşluk miktarı maddenin hangi halde olduğunu belirler. Boşluk yoksa katı, boşluk çok azsa sıvı, boşluk çok fazlaysa gaz haldedir.
kırağılaşma |
||||
|---|---|---|---|---|
 |
 | |||
 Katı |
Erime  Donma |
 Sıvı |
buharlaşma yoğuşma |
 Gaz |
 |
 | |||
 süblimleşme | ||||
Katı: Katıların tanecikleri düzenlidir. Tanecikler arasında boşluk yok denecek kadar azdır. Katılar sıkıştırılamaz. Belirli bir şekilleri vardır. Kuvvet uygulanmadığı müddetçe katıların şekli sabit kalır. Katı tanecikleri titreşim hareketi yapar.
Sıvı: Sıvı tanecikleri arasındaki boşluk katılara göre biraz fazla olsa da çok azdır. Bu nedenle sıvılar da sıkıştırılamaz. Sıvıların belirli şekilleri yoktur. Bulundukları kabın şeklini alırlar. Sıvıların sabit hacimleri vardır. Sıvı tanecikleri titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar.
öteleme ve dönme hareketi sıvıların akışkan olmasını sağlar.
Gaz: Gaz tanecikleri arasındaki boşluk çok fazladır. Bu nedenle gazalar sıkıştırılabilir. Gazlar bulundukları kabın şeklini (eğer kapalı bir kapsa) alır. Gazların belirli bir şekli ve sabit hacmi yoktur.
Gaz tanecikleri de sıvılar gibi titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar.
Maddenin Hal Değişimi:
Madde ısı alırsa: Sıcaklığı artar, hareketliliği artar, taneciklerinin düzensizliği artar, tanecikleri birbirlerinden uzaklaşır.
Madde ısı verirse: Sıcaklığı azalır, hareketi azalır, taneciklerinin düzenliliği artar, tanecikleri birbirlerine yaklaşır.
