SESİN MADDEYLE ETKİLEŞİMİ
SESİN MADDEYLE ETKİLEŞİMİ
Ses de tıpkı ışık gibi yansıma özelliğine sahiptir. Sesin bir engele çarparak geldiği ortama geri dönmesine yansıma denir. Bu yansımanın şekli ses dalgalarının çarptığı yüzeyin cinsine göre değişir. Ses dalgaları duvara çarparak yansıyor ve kulağımıza ulaşıyor. Bir sınıf ortamında sesin yansıması gösteriliyor. Bazı ses dalgaları öğrencilere doğrudan ulaşırken bazıları ise sınıfın duvarlarından yansıyarak ulaşıyor.
Ses yansıması pürüzsüz yüzeylerde fazla pürüzlü yüzeylerde azdır. Bu nedenle boş bir odada sesimiz çok iyi yansıdığı için yankılanma olur. Banyo gibi pürüzsüz yüzeylere sahip mekanlar da da ses iyi yansır.
Odanın içi eşyalarla dolduğunda ses bu eşyalara çarparak kırılır. Pürüzlü yüzeyler sesin düzgün yansımasını önler. Kütüphane gibi ortamların sessiz olmasının sebeplerinden biri de kitaplıkların pürüzlü yüzey oluşturmasıdır.
Yankı: Yankılanma sesin yansımasıyla oluşur. Bir engele çarpan ses dalgalarının geri dönerek kulağımıza ulaşmasına yankılanma denir. Yüksek binalar veya duvarların karşısında bağırdığımızda sesimizin yansımasını duyabiliriz. Yankı olabilmesi için duvarla aramızda en az 17 metre mesafe olmalıdır. Yankı genellikle istenmeyen bir durumdur. Sinema ve tiyatro salonları, sınıflar, tünel ve metro istasyonu gibi mekanların duvarları sesin yansımasını engellemek(soğrulma) için pürüzlü yapılır.
Sesin Yansıması ve Teknoloji
Hayatın pek çok alanında sesin yansıma özelliğinden yararlanan teknolojiler karşımıza çıkar. Yarasa gibi bazı canlılar da sesin yansımasını kullanır.
Hız radarı: Trafik polislerinin kullandığı hız radarları ses dalgalarını kullanır. Radar araca ses dalgası gönderir ve arabadan yansıyan ses dalgalarının ne kadar sürede geldiğini ölçer. Bu süreden yola çıkarak aracın sürati bilgisayar tarafından belirlenir.
Gemici Sonarı: Gemicilerin sonar adını verdiği cihazlar bir çeşit radardır. Ses dalgası kullanarak balıkların yeri ve deniz tabanını hakkında bilgi verir. Sonardan gönderilen ses dalgaları balık sürüsüne çarpar ve gemiye geri yansır. Sonar ekranında balık sürüsünün büyüklüğü, yönü ve derinliği görülebilir. Sonar cihazları deniz altı fay hatlarının gözlenmesinde, savaş gemileri ve denizaltılarda, petrol ve maden arama çalışmalarında da kullanılır.
Ultrason cihazı: Ultrason cihazı iç organlarımızın ve hamilelikte anne karnındaki bebeğin gözlenmesinde kullanılır. İnsan sağlığı için zararsız olduğundan röntgen ve tomografi gibi yöntemlere göre daha kullanışlıdır. Vücuda gönderilen ses dalgaları organlara çarpar ve geri döner. Yansıyan ses dalgaları bilgisayar ekranında bir görüntü oluşturur.
Park Sensörü: Otomobillerin tamponuna takılan sensörler park esnasında öndeki ve arkadaki araçlarla aradaki mesafeyi ölçer. Bu sayede küçük kazaların önüne geçilmiş olur. Park sensörleri ses dalgalarıyla çalışır. Engele çarpan ses dalgaları geri dönerek aradaki mesafenin hesaplanmasını sağlar.
Canlılar Dünyasında Sesin Yansıması
Yarasa: Yarasaların gözleri gelişmemiştir. Çevrelerini gözleriyle değil, ses dalgalarıyla algılarlar. Yarasalar çevreye yaydıkları ses dalgalarının geri dönüşlerine göre önlerinde bulunan engelleri veya avlarını fark ederler.
Yunuslar: Yunuslar avlanırken balık sürülerinin yerini ses dalgaları sayesinde bulurlar.
