SAF MADDE VE KARIŞIMLAR ÖDEVPEDİA 3

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

KARIŞIMLAR

Birden fazla maddenin kimyasal özellikleri değişmeyecek şekilde istenilen oranda bir araya getirilmesi ile oluşan madde topluluğuna karışım denir.

Özellikleri:

1. Karışımı oluşturan maddelerin kimyasal özelliklerinde değişiklik olmaz.
2. Saf değildir.
3. Fiziksel yollarla ayrıştırılır.
4. Erime ve kaynama noktaları çözünenin derişimine bağlı olduğundan sabit değildir.
5. Karışımların öz kütleleri sabit değildir. Karışımı oluşturan maddelerin miktarına bağlı olarak karışımın öz kütlesi değişir.
6. Karışımın yapısında farklı cins atom veya molekül vardır.
7. Karışımda bulunan maddelerin miktarı gelişigüzeldir; aralarında belirli, sabit bir oran yoktur.

Bileşik ve karışım arası farklar

• Bileşikler aynı cins moleküllerden, karışımlar ise farklı cins atom veya moleküllerden meydana gelir.
• Bileşikler kimyasal yollarla, karışımlar ise fiziksel yollarla birleştirilip-ayrıştırılabilir.
• Bileşikteki atomlar belirli kütle oranlarında birleşirlerken karışımlarda belirli bir oran yoktur.
• Bileşiklerin sabit bir öz kütleleri varken, karışımların öz kütleleri karışımdaki maddelerin birleşme oranlarına bağlı olarak değişir.

Heterojen karışımlar

Her tarafta aynı özellikler bulunmayan ve içindeki taneciklerin gözle görülebildiği karışımlardır. Heterojen karışımlar kendi aralarında süspansiyon, emülsiyon, aerosol ve koloit gibi gruplara ayrılır. Yer altından çıkarılan maden filizleri, kaya parçaları, odun parçaları, bir bitki yaprağı, sis, ayran, petrol su karışımı, beton parçası, toprak heterojen karışımlara örnek verilebilir.

Süt çıplak gözle homojen gibi gözükmesine rağmen mikroskopla bakıldığında (yağ damlacıklarından dolayı) heterojen olduğu gözlenir.

Heterojen karışımlar buharlaştırma ve damıtma gibi yöntemler ile birbirlerinden ayrıştırılabilirler.

Homojen karışımlar

Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde gibi gözüken karışımlardır. Çözelti de denilebilir. Karışımı meydana getiren maddeler gözle veya optik aletlerle görülemezler, Homojen karışımlara genel olarak “çözeltiler” de denir. Tuzlu su, şekerli su, alkollü su, çeşme suyunu homojen karışıma örnek verebiliriz.

Çözünen madde ve çözücüden oluşur. Sıcaklık, temas yüzeyi ve karıştırma çözünme hızını etkileyen faktörlerdir.

Homojen karışımlar eleme, mıknatısla ayırma, süzme ve yoğun farkından yararlanarak yüzdürme ve ayırma hunisi ile birbirlerinden ayrıştırılabilirler.

1 Karışımlar homojen ve heterojen karışımlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Buna göre aşağıda verilen karışımların hangi tür karışımlara ait olduğuna göre işaretleme yapın. Homojen Heterojen Aşure Zeytin yağı ve su karışımı Deniz suyu Tuzlu su Ayran Şekerli su 2 Karışımlar homojen ve heterojen karışımlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Buna göre aşağıda verilen karışımların hangi tür karışımlara ait olduğuna göre işaretleme yapın. Homojen Heterojen Aşure Zeytin yağı ve su karışımı Deniz suyu Tuzlu su Ayran Şekerli su

A. Aşağıda yer alan kavramları, verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun şekilde yerleştiriniz.

Homojen Çözen Madde Fiziksel Gaz Kimyasal Alaşım Hetorojen Sabit Sıcaklık Çözünen

1

Karışımın içinde mutlaka birden fazla bulunmalıdır.

2

Ayran bir karışım olduğu için çözelti değildir.

3

Çözeltilerde olarak karışımın her tarafına eşit oranda bir dağılım söz konusudur.

4

Havadaki azot, hidrojen, oksijenin oluşturduğu karışım halinde bulunan karışımlara örnektir.

5

Çelik yapımında farklı metallerin bir araya getirilerek oluşturulan çözeltiye denir.

6

Çözeltide az kullanılan maddeye , çok kullanılan maddeye de denir.

7

Bileşikler yollarla, karışımlar ise yollarla birleştirilip-ayrıştırılabilir.

8

, temas yüzeyi ve karıştırma çözünme hızını etkileyen faktörlerdir.

9

Çözeltilerin erime ve kaynama noktaları değildir.

B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise D, Yanlış ise Y seçeneğini seçiniz.

1

D	Y
		Homojen karışımlar saf maddelerdir.
		Eğer bir karışım homojen ise çözelti oluşturmuştur.
		Süt ve ayran hetorojen karaşımlara örnek olarak verilebilir.
		Karışımlar kimyasal yollarla birbirinden ayrılabilirler.
		Tuzlu su çözeltisinde tuz çözünen, su ile çözen maddedir.

2

D	Y
		Çözeltinin karıştırılması çözünmeyi arttırır.
		Çözeltinin daha fazla çözünen maddenin çözülmemesi o çözeltinin doymuş olduğunu gösterir.
		Karışımı oluşturan maddeler arasında belirli bir oran vardır.
		Çözeltide az miktarda kullanılan madde çözünen maddedir.
		Karışımlar kendini oluşturan maddelerin özelliklerini göstermezler.

C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1 Karışımlara ait bazı özellikler aşağıdaki gibi verilmiştir.

I- Belirli bir orandan bahsedilemez.

II- Her noktasında aynı özellik gösterirler.

III- Formül yada sembollerle gösterilmezler.

Verilen ifadeler hangileri tuzlu su için doğru olarak kabul edilir.

	A) Yalnız I
	B) I ve III
	C) I ve II
	D) I, II ve III

2 Karışımlara homojen karışımlar ve heterojen karışımlar olmak üzere ikiye ayrılırlar.

	KARIŞIMLAR
	↓		↓
HOMOJEN			HETOROJEN
↓Özellikleri↓			↓Özellikleri↓
● ● ● ●			● ● ● ●

Yukarıdaki kavram haritasında boş bırakılan özelliklere yazıldığında iki tarafta da doğru olacak ifade aşağıdakilerden hangisidir?

	A) Diğer adı çözeltidir.
	B) Çözücü ve çözünen maddelerin bir araya gelmesiyle oluşurlar.
	C) Karışım her noktası aynı özelliğe sahip olamaz.
	D) Karışımı oluşturan maddeler kendi özelliklerini kaybetmezler.

3 Birbiri içerisinde çözünebilen A, B ve C sıvılarının miktarları aşağıda gösteriliyor.

Bu sıvıların karıştırılması ile yapılan aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?

	A) A ve B sıvıları karıştırıldığında A çözücü kabul edilir.
	B) B ve C sıvıları karıştırıldığında B çözücü kabul edilir.
	C) A ve C sıvıları karıştırıldığında A çözücü kabul edilir.
	D) Oluşabilecek tüm karışımlar homojen olarak ifade edilir.

4 Aşağıda çözünme hızını araştırmak üzere iki farklı deney yapılmıştır.

Yapılan bu iki deneyle ile alakalı olarak aşağıda yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?

	A) 2. deneyde beherlerden bir tanesi kaşıkla karıştırılırsa çözünme hızının karıştırma ile nasıl değiştiğini test ederiz.
	B) 1. deneyde çözünme hızına temas yüzeyinin nasıl değiştirdiğini test etmiş oluruz.
	C) İki deneyde de kontrollü değişkenler aynıdır.
	D) İki deneyde de bağımsız değişkenler aynıdır.

5

Karışımları ayrıştırmak için kullanılan diğer bir malzeme ayırma hunisidir.

Ayırma hunisi hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

	A) Sıvılar arasındaki yoğunluk farkını kullanır.
	B) Sıvı- sıvı homojen karışımları ayırabilir.
	C) Tuzlu suyu ayırmada işe yarar.
	D) Talaş su karışımını ayrıştırır.

6

Su Tuz Alkol Kolanya		Sis Hava Şekerli Su Ayran		Türk Kahvesi Gazoz Süt Zeytin Yağı
Bileşik sepeti		Çözelti sepeti		Hetorojen Karışım sepeti

Yukarıdaki sepetlerde kaç tanesi ifade ettikleri maddelerle doğru bir şekilde yerleştirilmiştir.

	Sarı Sepet	Mavi Sepet	Yeşil Sepet

	A) 4 2 3
	B) 3 1 2
	C) 4 3 1
	D) 3 2 2

TEST

1 Tabloda toz şeker ve küp şekerlerin sudaki çözünme süreleri verilmiştir.

Sıcaklık (oC)	Toz şekerin 100 mL sudaki çözünme süresi (s)	Küp şekerin 100 mL sudaki çözünme süresi (s)
10	80	136
20	64	87
40	56	79
60	45	70

Verilenlere göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

	A) Sıcaklık artırıldığında çözünme yine aynı sürelerde gerçekleşir.
	B) 100 mL suda toz şeker küp şekerlerden daha geç çözünmüştür.
	C) Küp şekerin daha önce çözünmesi için sıcaklık azaltılmalıdır.
	D) Aynı sıcaklık değerinde toz şeker, küp şekerden daha önce çözünür.

2 Çözünme hızının çözünen maddenin cinsine bağlı olduğunu gözlemlemek için aşağıdaki düzenekler hazırlıyor.

I.	30oC	5g tuz 100ml saf su
II.	40oC	10g tuz 100ml etil alkol
III.	40oC	10g şeker 100ml etil alkol
IV.	30oC	5g şeker 100ml saf su

Buna göre, yukarıda verilen düzeneklerden hangileri kullanılırsa amaca ulaşılır?

	A) I ve II
	B) I ve IV
	C) III ve IV
	D) II, III ve IV

3 Heterojen karışımlar için;

Rümeysa	Kendisini oluşturan maddelerin özelliklerini taşırlar.

Saf maddelerdir	Ayşe

Murat	Karışımı oluşturan maddeler karışımın her tarafına eşit miktarda dağılmazlar.

ifadelerinin hangileri doğrudur?

	A) Yalnız Rümeysa
	B) Yalnız Ayşe
	C) Rümeysa ve Murat
	D) Ayşe ve Murat

4 Aşağıdaki K, L ve M kaplarında aynı cins sıvılardan eşit miktarda bulunmaktadır. Bu kaplara 30’ar gram tuz atılıp tamamen çözünmesi sağlanıyor.

K 40 °C		L 25 °C		M 30 °C

Buna göre tuzların çözünme süreleri nasıl sıralanır?

	A) K > L > M
	B) K > M > L
	C) L > M > K
	D) M > L > K

5

Kolonya	●		○		Damıtma
Tuzlu su	●		○		Süzme
Su + Kum	●		○		Buharlaştırma
Tuz + Şeker	●

Karışımlar uygun ayırma yöntemi ile eşleştirildiğinde hangi karışım açıkta kalır?

	A) Kolonya
	B) Tuzlu su
	C) Su + Kum
	D) Tuz + Şeker

6

Yandaki görselde bir karışım ayırma metodu verilmiştir.

Bu metot ile ilgili olarak;

I. Bir birine karışmayan farklı yoğunluklu sıvıların ayırılmasında kullanılır.

II. Kullanılan alet ayırma hunisi olarak adlandırılır.

III. Yoğunluk farkından yararlanılır.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

	A) I ve II
	B) II ve III
	C) I ve III
	D) I, II ve III