GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR ÖDEVPEDİA

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

Meteor

Uzay boşluğunda bulunan irili ufaklı kaya parçaları Dünya atmosferin girdiğinde meteor adını alır. Meteorlar genellikle parçalanmış gezegenler, asteroit parçaları gibi nedenlerle oluşurlar. Uzay boşluğunda dolanırken Dünya’nın çekim alanına girerek atmosfere ulaşırlar.

Meteorlar atmosfere girince hava direnciyle karşılaşırlar ve sürtünmenin etkisiyle ısınarak yanmaya başlarlar. Eğer meteor küçükse yanarak kaybolur ve yeryüzüne düşmezler. Büyük boyutlu meteorlar tamamen yanamadığı için yeryüzüne düşerler. Yeryüzüne düşen bu parçalara meteorit, yani gök taşı denir.

Gök Taşı

Meteorlar yeryüzüne indiklerinde gök taşı adını alırlar. Büyük gök taşları yeryüzüne çarptıklarında bir çukur oluştururlar. Buna gök taşı çukuru denir.

Gezegenden daha küçük ama gezegen benzeri özellik gösteren gök cisimlerdir. Bu özelliklerinden dolayı asteroitler, gezegenimsi olarak da adlandırılır.

Astreroit

Astreroitler gezegenler gibi Güneş etrafında dolanırlar. Güneş sisteminde Mars ve Jüpiter arasında bulunurlar.

En büyük asteroit Ceres’tir. O kadar büyüktür ki cüce gezegen sınıfına girer.

Mars ve Jüpiter arasındaki asteroit kuşağında 40 bin civarında asteroit olduğu bilinmektedir.

Güneş Sistemindeki Gezegenler

Dünya’mız Güneş Sistemi içinde bulunur. Güneş sisteminde 8 gezegen, bu gezegenlerin uyduları, asteroit dediğimiz uzay kayaları ve Güneş’in kendisi bulunur.

Güneş Sistemi Gezegenleri

Güneş sisteminde 8 gezegen vardır. Daha önce gezegen kabul edilen Plüton 24 Ağustos 2006 tarihinde cüce gezegen kabul edilmiştir. Bu yüzden artık gezegen olarak kabul edilmemektedir.

Merkür

Merkür:

Güneş’e en yakın gezegendir. Taşlı bir yüzeye sahiptir. Hacmi en küçük gezegendir.  Uydusu yoktur. Birçok bilim insanı bu gezegende aktif volkanların bulunduğunu düşünmektedir.

Çıplak gözle görülebilmesi ancak Güneş ufkun hemen altındayken mümkün olabilir. Sabah veya akşam yıldızı olarak bilinir.

Venüs

Venüs:

Çoban Yıldızı veya Zühre de denir. Çok küçük, sıcak ve oldukça rüzgârlı bir gezegendir. Güneş’e yakınlığına göre ikinci sıradadır. Kendi etrafında Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin tersi yönde döner. Güneş’in etrafındaki dönüşünü 225 dünya gününde tamamlar.

Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzündeki en parlak cisimdir.

Dünya

Dünya:

Yaşam olan tek gezegendir. Tek uydusu vardır. Güneşe yakınlığına göre 3. sıradadır. Yaklaşık 4.5 milyar yaşında olduğu tahmin edilmektedir.

Mars

Mars:

Diğer adı Merih’tir. Kırmızı gezegen olarak da isimlendirilir. Güneş’e olan yakınlığına göre dördüncü gezegendir. Üzerinde hayat yoktur. Yapı olarak Dünya’da en çok benzeyen gezegendir.

Çıplak gözle bakıldığında belirgin kırmızımsı turuncu renkli bir ışık noktası halinde görülür.

Jüpiter

Jüpiter:

En büyük gezegendir. Diğer gezegenlerin toplam kütlesinden iki kat daha büyüktür. En önemli özelliği ‘Kırmızı Büyük Leke’ sinin olmasıdır. Güneş’e yakınlığına göre beşinci gezegendir. 63 uydusu vardır.

Güneş, Ay ve Venüs’ten sonra en parlak gök cismidir. Küçük teleskoplar ve dürbünler ile bakıldığında şeklinin yuvarlak olduğu kolayca görülebilir.

Satürn

Satürn:

En büyük ikinci gezegendir. Buzdan oluşan güzel halkalara sahiptir. Yoğunluğu en düşük gezegendir. Bilinen 56 uydusu vardır.

Jüpiter’e göre daha küçük ve Güneş’ten daha uzak olduğu için daha sönük görünür. Satürn’ün halkaları orta boy teleskoplar ile ayırt edilebilir.

Uranüs

Uranüs:

Bu gezegene 1986 yılında Voyager (Voyacır) isimli uzay aracı gönderilmiştir. Mavi-yeşil bir renge sahiptir ve etrafında halkalar vardır. Diğer gezegenlerden daha farklı şekilde hareket eder. Güneş çevresindeki dönüşünü 84 yılda tamamlar. 27 uydusu bilinmektedir.

Küçük teleskoplarla yeşil, yuvarlak bir cisim hâlinde görünür. Uyduları ancak çok büyük teleskoplar ile gözlemlenebilir.

Neptün

Neptün:

Güneş’e olan yakınlığına göre sekizinci (en uzak) gezegendir. On üç uyduya ve dev bir gaz kütlesine sahiptir. Uydularından yedisi küçüktür. En büyük uydusunun adı “Triton”(Triton)dur. Kütlesi Dünya’nın 17 katıdır. Güneş etrafındaki dönüşünü 175 yılda tamamlar.

Oldukça sönük görünür.  Küçük teleskoplar ile bakıldığında küçük, yeşilimsi, yuvarlak bir cisim olarak görülür.

Güneş’e Uzaklığına Göre Gezegenler: Merkür – Venüs – Dünya – Mars – Jüpiter – Satürn – Uranüs – Neptün

Büyüklüklerine Göre Gezegenlerin Sıralaması: Jüpiter – Satürn – Uranüs – Neptün – Dünya –  Venüs – Mars – Merkür

1

Aşağıda verilen özellikleri uygun olan gezegenlere göre tanımlayınız.

1.Güneşe en yakın gezegendir. 2.Güneşe en uzak gezegendir. 3.Halkası vardır. 4.Karasal gezegendir. 5.Gazsal gezegendir 6.İç gezegendir. 7.Dış gezegendir. 8.Uydusu vardır.

1	2	3	4	5	6	7	8
								Merkür
								Venüs
								Dünya
								Mars
								Jüpiter
								Satürn
								Uranüs
								Neptün

2

Aşağıdaki resimde numaralanmış yerlere ne gelmelidir?

1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10- 11- 12- 13- 14- 15-

A. Aşağıda yer alan kavramları, verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun şekilde yerleştiriniz.

Merkür Gazsal Uydusu Satürn Ceres Göktaşı Venüs Karasal Meteor Neptün Plüton

1

ve gezegenlerinin uyduları bulunmamaktadır.

2

Uranüs’ün ikizi olarak bilinen gezegen gezegenidir.

3

Gezegenleri yapısı bakımından ve olarak sınıflayabiliriz.

4

Uzayda dolanmakta olan kaya parçalarına adı verirken Dünya'ya düşenlerine ise adı veriyoruz

5

Dünya'nın Ay'dır

6

, 1930'da keşfedildiğinden 2006 yılına kadar, Güneş Sistemi'nin dokuzuncu gezegeni olarak değerlendirilmiştir, daha sonraki yıllarda cüce gezegen sınıfına sokulmuştur.

7

En büyük asteroit ’tir. O kadar büyüktür ki cüce gezegen sınıfına girer.

8

Günümüzde en fazla uyduya gezegenidir.

9

ve gezegenlerinin uyduları bulunmamaktadır.

B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise D, Yanlış ise Y seçeneğini seçiniz.

1

D	Y
		Uzayda bulunan gök cisimlerine meteorit denir
		Güneş sistemini merkezinde bulunan güneş bir yıldızdır.
		Karasal gezegenlerin en küçüğü Dünya'dır.
		Güneş'e en uzak gezegen Plüton'dur.
		Bir yıldızın etrafında dolanan her gök cismi gezegen olarak adlandırılır.

2

D	Y
		Dünya dışında başka gezegenlerde de hayatın olduğu gözlenmiştir.
		Venüs gezegeni halk arasında çoban yıldızı olarak bilinir.
		Meteor eğer dünyaya düşmüş ise göktaşı adını alır.
		Gezegenler yörüngelerinin güneşe olan uzaklıklarına göre iç ve dış gezegenler olarak sınıflandırılırlar.
		En çok uydusu olan gezegen Satürn'dür.

C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1

Görselde verilen gezegenler ile alakalı olarak yapılan aşağıdaki seçeneklerden hangisi yanlıştır?

	A) Yalnızca dünyada yaşamın olduğu bilinmektedir.
	B) Hepsi de karasal gezegendir.
	C) Tamamında uydu bulunur.
	D) Güneşe en uzak olan gezegen Mars'tır.

2 Barringer Krateri , Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona eyaletindeki Hila Çölü'nde bulunan büyük bir göktaşı krateridir. Çapı 1264 metre, derinliği yaklaşık 170 metre, kenarı 45 m yüksekliğinde ve Dünya'nın bilinen en büyük göktaşı krateridir.

Yeryüzü değişikliğine neden olan bu göktaşı hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangisi söylenebilir?

	A) Başka bir gök cisminin bir parçası olabilir.
	B) Oluşumu sırasında gökyüzünde oluşan ışığa asteroit kayması denir.
	C) Atmosferden etkilenmeden yer yüzüne düşen bir göktaşıdır.
	D) Güneş sistemindeki bütün gezegenlere benzer şekil oluşturur.

3 Aşağıdaki resimde güneş sisteminin bir modeli gösterilmektedir.

Buna göre 12. bölüm ile gösterilen kısım ile alakalı olarak;

I. Mars ve Jüpiter arasında yer alır.

II. Asteroit kuşağı olarak adlandırılır.

III. Güneş ile arasında kalan gezegenlerden biri de Satürn'dür.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

	A) I. ve II.
	B) I. ve III.
	C) II. ve III.
	D) I. , II. ve III.

4 Güneş sisteminden 4 gezegen büyüklüklerine göre aşadaki gibi sıralanıyor.

Bu gezegenlerin Güneş'e olan uzaklarına göre sıralaması şıklardan hangisinde doğru olarak verilmiştir?

	A) Merkür - Mars - Neptün - Jüpiter
	B) Neptün - Jüpiter - Mars - Merkür
	C) Merkür - Mars - Jüpiter - Neptün
	D) Jüpiter - Neptün - Mars - Merkür

5 Aşağıda güneş sisteminde bulunan Merkür, Venüs, Mars ve Dünya görüntüleri verilmiştir.

Bu gezegenlerle ilgili olarak;

I- Merkür ve Mars'ın doğal uyduları bulunmamaktadır.

II- En büyüğü Venüs'tür.

III- İç gezegenler sınıfını oluştururlar.

ifadelerden hangileri doğrudur?

	A) I ve II
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I , II ve III

6 5 Haziran 2012'de Solar Dynamics Observatory (Uzay Teleskopu) Venüs'ün güneşin önünden geçişinin görüntülerini topladı. Bu olay yaklaşık 6 saat sürdü. Son geçiş 2004'te gerçekleşti ve bir sonraki 2117'ye kadar olmayacak.

Bu olay ila alakalı olarak aşağıda yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?

	A) Dünyadan gözlemlenen bu alay diğer gezegen geçişleri ile de oluşabilir.
	B) Eğer geçiş yapan gezegen Mars gezegeni olsaydı daha büyük bir şekilde gözlemlenirdi.
	C) Görüntü dünyada bulunan bir gözlem evinden de net bir şekilde görülebilirdi.
	D) Venüs'ün bu konuma gelebilmesinin nedeni dünya ile güneş arasında kalan bir konumu olmasıdır.

TEST

1 Gezegenlerin kendi etrafında dönmesinde geçen süreye gezegen günü Güneş etrafında dönmesinde geçen süreye gezegen yılı denir.

	Merkür	Venüs	Dünya	Mars
Gezegen Günü	58.7 gün	243 gün	24 saat	24 saat 37 dakika
Gezegen Yılı	88 gün	225 gün	365 gün	687 gün

Verilen bilgilere göre;

I- Gezegenlerin Güneş'e olan uzaklıkları arttıkça güneş etrafında dolanma süreleri de artar.

II- Gezegenlerin Güneş'e olan uzaklıkları arttıkça Kendi etrafında dolanma süreleri de artar.

III- Güneş sistemindeki gezegenlerin dolanma ve dönme süreleri birbirinden farklıdır.

yukarıdaki sonuçlardan hangileri çıkartılabilir?

	A) I ve II
	B) I ve III
	C) Yalnız III
	D) II ve III

2 Gezegenler, gezegenlerin uyduları, kuyruklu yıldızlar ve meteorların Güneş’in etrafında birikmesiyle oluşan gök cisimleri topluluğuna Güneş Sistemi’ denir. Güneş sistemindeki gezegenler İç (Karasal) ve Dış (Gaz Yapılı) gezegenler olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Buna göre;

I- İç (Karasal) gezegenler Merkür, Venüs ve Dünya’dır.

II - Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün Dış (Gaz Yapılı) Gezegenlerdir.

III -Güneş sistemindeki gezegenlerden Güneş’e en yakın gezegen Merkür, en uzak gezegen ise Neptün’dür.

yukarıdaki Yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?

	A) Yalnız III
	B) I ve II
	C) I ve III
	D) II ve III

3 I. Yılın belirli dönemlerinde, Güneş doğmadan hemen önce, ya da battıktan sonra, çıplak gözle rahatlıkla görülebilir. Pek çok kimse, ona sabah ya da akşam yıldızı demektedir. Venüs doğal ısı ve ışık kaynağıdır.

II. Satürn Güneş sisteminin Güneşten uzaklık sırasına göre 6. gezegenidir. Büyüklük açısından Jüpiter’den sonra ikinci sırada gelir.

III. Gezegenler hem kendi ekseni etrafında dönerler. Hem de Güneş’in etrafında dolanırlar.

Güneş sistemi ve gezegenler ile ilgili yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?

	A) I ve II
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III

4

Büyüklük bakımından dördüncü sırada olan Neptün, Güneş’e en uzak gezegendir. Dünya’dan yapılan gözlemlerde Neptün’ün etrafında eşit olmayan yoğunlukta halkalar olduğu gözlemlenmiştir. Neptün’ün 13 uydusu bilinmektedir. Bunlardan Triton ve Nereid en çok bilinenlerdir. Neptün gezegeninin ortalama sıcaklığı – 218 °C’dir. Neptün Güneş etrafındaki dönüşünü 164 yılda tamamlamaktadır.

Neptün ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış bir yorum olur?

	A) Neptün uydusu ve halkası olan bir iç gezegendir.
	B) Uranüs’ün uydu sayısı Neptün’ün uydu sayısından fazladır.
	C) Neptün halkaları olan Dış (Gaz Yapılı) bir gezegendir.
	D) Neptün’ün ortalama sıcaklığı Venüs’ün ortalama sıcaklığından daha düşüktür.

5

		Dünya , Venüs'ten daha büyük bir gezegendir.
		↓D				Y↓
Mars'ın halkası yoktur						Marsın uydusu vardır
D↓	↓Y					D↓			↓Y
1.Kapı				2.Kapı		3.Kapı				4.Kapı

Yukarıda verilenlerden doğru olanlar için D, yanlış olanlar için Y yönünde ilerlenirse hangi kapıya ulaşılır?

	A) 1.Kapı
	B) 2.Kapı
	C) 3.Kapı
	D) 4.Kapı

6

	Efe: Güneş’e yakınlık bakımından beşinci gezegen hangisidir?
Ece: Uydusu olan gezegenlerin en küçüğü hangisidir?
	Mete: Uydusu olan gezegenlerin en büyüğü hangisidir?

Güneş sistemi ile ilgili soru – cevap etkinliği için öğrenciler yukarıdaki soruları hazırlıyor. Aşağıdakilerden seçeneklerin hangisinde soruların doğru cevapları verilmiştir?

	Efe	Ece	Mete

	A) Jüpiter Mars Satürn
	B) Mars Satürn Jüpiter
	C) Jüpiter Mars Jüpiter
	D) Uranüs Jüpiter Venüs

7

Asteroit, ‘Uzay’da bir gezegenden daha küçük olan kayalık nesne’ olarak tanımlanıyor. Bazı bilimsel kaynaklar ise asteroitleri ‘uzay enkazı’ veya ‘Güneş sistemlerinin oluşumundan arta kalan parçalar’ olarak belirtiyor. Güneşimizin yörüngesinde yer alan milyonlarca asteroit bulunuyor. Bu asteroitlerin yaklaşık 705 bini, Mars ve Jüpiter arasında yer alan ‘Asteroit Kuşağı’nda yer alıyor. Asteroitler, yüzlerce kilometre genişliğinde olabiliyor. Güneş sisteminin en büyük asteroidi Ceres, 940 kilometrelik genişliğindedir.

Asteroitlerle ilgili olarak ;

I. Asteroitler gezegenden küçük gök cisimleridir.

II. Asteroitler sadece Mars ile Jüpiter arasındaki asteroit kuşağında yer alır.

III. Ceres, Güneş sisteminin en büyük asteroididir.

yargılarından hangileri doğrudur?

	A) I ve II
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III

8 Güneş sistemi ile ilgili bir etkinlik için Ece aklından bir gezegen tutuyor . Efe gezegenle ilgili aşağıdaki soruları soruyor.

1. Soru : Uydusu var mı?
2. Soru : Halkası var mı?
3. Soru : Bilinen canlı yaşamı var mı?

Efe’nin sorduğu üç soruya da “Yok” diye cevap veren Ece’nin aklından tuttuğu gezegen aşağıdakilerden hangisi olabilir?

	A) Venüs
	B) Mars
	C) Jüpiter
	D) Uranüs