CANLILAR DÜNYASI ÖDEVPEDİA

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

CANLILAR DÜNYASI

CANLILARI TANIYALIM

Bilimsel olarak canlılar belirli guruplara ayrılmıştır. Bilim insanları bu gruplamayı yaparken canlıların dış görünüşlerine değil, vücutlarındaki yapı ve organlara, beslenme, üreme, hücre yapısı gibi özellikleri dikkate alırlar.

Dünyadaki tüm canlılar 4 gruba ayrılmıştır.

1. Hayvanlar
2. Bitkiler
3. Mantarlar
4. Tek hücreliler.

Hayvanlar

Günlük hayatta kedi, köpek, kuş gibi hayvanları sıklıkla görürüz. Farklı yaşam alanlarında yaşayan hayvan türleri de farklıdır. Orman, okyanus, göl veya akarsu ortamında bulunan hayvan türleri çok çeşitlidir.

Bilimsel sınıflandırmada insanlar da hayvanlar sınıfından kabul edilir. İnsanlar hücre, doku, organ, sistem benzerliklerinden dolayı hayvanlarla aynı guruba alınmıştır.

Hayvanların genel özellikleri:

• Genellikle hareketlidirler.
• Kendi besinlerini üretemezler. Diğer hayvan ve bitkilerle beslenirler.
• Çok sayıda hücreden oluşmuşlardır.
• Genellikle dişi ve erkek olmak üzere cinsiyetleri vardır.
• Tanımlanmış 1,5 milyon hayvan türü vardır.

Omurgasız hayvanlar: iskeleti olmayan süngerler, denizanası, solucan, salyangoz, deniz yıldızı, yengeçler, çıyanlar, akrepler, keneler, örümcekler ve çeşit çeşit böcekler gibi türlerdir.

Omurgalı hayvanlar: İskeleti olan insan, at, fil, kuş, hamsi gibi türlerdir. Omurgalı hayvanlar gelişmişlik sırasına göre çeşitli alt basamaklara ayrılır.

• Balıklar: suda yaşarlar. Solungaç solunumu yaparlar. derileri pullarla kaplıdır. Genellikle yumurtayla çoğalırlar. (Mezgit, hamsi, lüfer, orkinos vb.)
• Kurbağalar: Hem kara hem de sularda yaşarlar. Ayak parmakları arası perdelidir. Yumurtayla çoğalır ve yetişkinliğe ulaştıktan sonra akciğer solunumu yaparlar.
• Sürüngenler: Derileri pul gibi sert maddeyle kaplıdır. Yumurtayla çoğalırlar. Sürünerek hareket ederler. (timsah, kaplumbağa, yılan vb.)
• Kuşlar: Vücutları tüylerle kaplıdır. Tavuk, penguen, deve kuşu gibi uçamayan türleri vardır. Yumurtayla çoğalırlar
• Memeliler: Yavrularını doğururlar ve sütle beslerler. Genellikle karada yaşarlar. Yunus, balina, yarasa, fok gibi farklı ortamlarda yaşayan türler de vardır. İnsan, kedi, geyik, fil, fare, kaplan vb. memeli canlılara örnektir.

2.  Bitkiler

Ağaçlar, çiçekler, otlar, yosunlar bitkilere örnektir. Çoğunlukla toprağa köklerle tutunmuş olarak yaşarlar. Genellikle renkleri yeşildir.

Bitkilerin genel özellikleri

• Hayvanlar gibi hareket etmezler.
• Genellikle kök, gövde, yaprak gibi bölümleri vardır.
• Fotosentez yaparak kendi besinlerini üretirler.
• Fotosentezle karbondioksit alıp oksijen verirler.
• Genellikle toplu olarak yaşarlar.
• Yeryüzünün her iklimine uyum sağlamış bitki türü vardır.

Çiçekli bitkiler: Bitkilerin dişi ve erkek üreme organları çiçeklerinde bulunur. Elma, fındık, gül, erik, pancar, kiraz gibi tohumlu bitkilerin çiçekleri vardır.

Çiçeksiz bitkiler: Bu bitkilerin çiçekleri olmadığı için tohumları oluşmaz. Üremek için başka yöntemleri vardır. At kuyruğu, ciğer otu, eğrelti otu, kibrit otu, kara yosunu örnek olarak verilebilir.

3. Mantarlar

Şapkalı mantarlar genellikle toprağa bağlı olarak büyüdüğü için çoğu insan mantarları bitki olarak düşünür. Mantarlar ayrı bir sınıflandırma içinde incelenirler.

Mantarların genel özellikleri

• Tek hücreli veya çok hücreli olabilirler.
• Bitkiler gibi fotosentez yapamazlar.
• Daha çok nemli bölgelerde yaşamayı severler.
• Bazı türleri zehirlidir.
• Ölen canlıların çürümesini sağlayan mantar türleri vardır. (çürükçül mantar)
• Hayvanlarda cilt rahatsızlığı yapan türleri de varır.
• Bayatlayan ekmek ve peynirin üzerindeki küflenmeyi mantarlar yapar. ( küf mantarı)
• İnsanların yetiştirdi mantar türüne kültür mantarı denir.
• Dildeki pamukçuk hastalığı, kafa derisindeki saç kıran hastalığı, ayaktaki mantar hastalığı mantarlar nedeniyle oluşur.

4. Tek hücreliler

Gözle görülemeyecek kadar küçük canlılardır. Tek bir hücreden oluştukları için bu ismi almışlardır.

İnsanda hastalık yapan türleri vardır. Mikroskobik canlıların neden olduğu hastalıklara grip, verem, kolera, dizanteri vb. örnek verilebilir.

A. Aşağıda yer alan kavramları, verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun şekilde yerleştiriniz.

Mantarlar Memeli Mikroskop Çiçeksiz Yumurta Omurgalılar Fotosentez Mikroskobik Çiçekli

1

Kuşlar ile çoğalan canlılardır.

2

Gözle gözlemleyemeyeceğimiz kadar küçük olan canlılara canlılar denir.

3

Çocuk bakımı olan yavrularını sütle besleyen canlılar, sınıfına girerler.

4

Gözle göremediğimiz ufak canlıları yardımıyla gözlemleriz.

5

Omurgalı hayvanlar arasında vücutları tüylerle kaplı olan da girerler

6

Kendi besinlerini kendi yapan bitkiler ve olmak üzere ikiye ayrılırlar.

7

Güneş ışığı, su, mineral ve karbondioksiti kullanarak bitkiler ile besin ve oksijen üretirler.

B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise D, Yanlış ise Y seçeneğini seçiniz.

1

D	Y
		Mantarlar kendi besinlerini kendileri üretirler.
		Mantarların zararlı ve zararsız olanları vardır.
		Yengeçler sürüngenler sınıfında yer alırlar.
		Gelişmiş bitkiler kök, gövde ve çiçek kısmı olmak üzere 3 kısımdan oluşur.
		Menekşe, domates, elma ve kiraz gibi bitkiler çiçekli bitkiler sınıfında yer alırlar.

2

D	Y
		Sürüngen canlılar doğurarak çoğalırlar.
		Hayvanların ilk sınıflandırması vücutlarındaki omurganın olup olmamasına göre yapılır.
		Kara ve su yosunları çiçeksiz bitkilere örnektir.
		Mikroskobik canlıların farklı koşullarda yaşayabilen çeşitleri mevcuttur.
		Mikroskop ile yapılan araştırmalar çok uzak mesafeleri gözlemlemek üzeredir.

C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1 Aşağıda canlıların sınıflandırılmasına ait bir şema verilmiştir.

	Canlılar
I		Mantarlar		II		Hayvanlar

"Şemanın doğru olabilmesi için numaralandırılmış kısımlara ne getirilmelidir?

	I	II

	A) Çiçekli bitkiler Çiçeksiz bitkiler
	B) Mikroskobik Canlılar Bitkiler
	C) Omurgalı Hayvanlar Omurgasız Hayvanlar
	D) Yosunlar Kuşlar

2 Aşağıda bir bitkinin kısımları numaralandırarak verilmiştir.

Numaralandırılmış kısımların isimleri hangi secenekte doğru olarak verilmiştir?

	1	2	3	4

	A) Çiçek Yaprak Gövde Kök
	B) Kök Gövde Çiçek Yaprak
	C) Çiçek Gövde Yaprak Kök
	D) Yaprak Kök Çiçek Gövde

3

Aşağıda verilen özelliklerden hangisi memelilere ait bir özellik değildir?

	A) Omurgalı olma
	B) Doğurarak çoğalma
	C) Yavrularını sütle besleme
	D) Solungaç solunumu yapma

4

Mikroskobik canlılar ile alakalı olarak;

I. Bazıları yararlı bazıları zararlıdır.

II. Amip ve öglena örnek olarak verilebilir.

III. Mikroskopla incelenir.

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

	A) Yalnız III
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III

5

Kurbağa	●			Vücut tüylerle kaplıdır.
Balina	●			Hem karada hemde suda yaşayabilir.
Ördek	●			Doğurarak çoğalır.

Verilen hayvanlar hangi renk bilgi ile eşleştirilir?

	Yeşil	Sarı	Mavi

	A) Kurbağa Balina Ördek
	B) Ördek Kurbağa Balina
	C) Kurbağa Ördek Balina
	D) Balina Kurbağa Ördek

6 Hasan ile Özlem bahçede gördüğü hayvanların özelliklerini söylemektedir.

	Hasan; Yavrusu sütle beslenir. Vücudu kıllarla kaplı.
Özlem; Kanatları var. Yumurtayla çoğalır.

Buna göre özellikleri söylenen bu hayvanlar aşağıdakilerden hangisi olabilir?

	Hasan	Özlem

	A) İnek Sincap
	B) Leylek Kelebek
	C) Kedi Serçe
	D) Solucan Köpek

TEST

1 Aşağıdaki canlı guruplarından hangisinde;

• Yumurta ile çoğalma
• Yavrusuna bakma
• Omurgalı olma

özelliklerinin tümü görülür?

	A) Kuşlar
	B) Memeliler
	C) Balıklar
	D) Kurbağalar

2 Aşağıdaki K, L ve M canlılarına ait uygulama tablosu aşağıdaki gibi doldurulmuştur.

K	L	M
●	●	●	Omurga bulundurma
●	●	○	Yavru bakımı yapma
●	○	●	Suda yaşayabilme

Tablo doğru bir şekilde doldurulduğuna göre K, L ve M canlıları hakkında aşağıda yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?

	A) K canlısı balina olabilir.
	B) M canlısı kesinlikle balıktır.
	C) L canlısı kesinlikle memelidir.
	D) K, L ve M canlılarından birisi kelebek olabilir.

3 Öğretmen dersiyle alakalı olarak iki gülü ılık ve aydınlık bir ortamda birini su olan kaba, birini ise mürekkepli su olan bir kaba yerleştirip bırakıyor. Ertesi gün geldiklerinde güllerde şekildeki gibi bir değişimin olduğu görülüyor.

Öğretmen yapmış olduğu bu uygulamada gövdenin hangi görevini anlatmak istemiş olabilir?

	A) Bitkinin dik durmasını sağlamak
	B) Kökten alınan maddeleri çiçeğe iletmek
	C) Yaprağı, çiçeği ve meyveyi taşımak
	D) Yapraktan üretilen besinleri köklere iletmek

4 Tabloda verilen sorulara cevapları evet olanlar için "E", hayır olanlar için "H" seçeneğini işaretleniyor.

		Omurgası yoktur. Yumurtayla çoğalır. Yavrularına bakar.
		Omurgası yoktur. Yumurtayla çoğalır. Yavrularına bakmaz.
		Omurgası vardır. Yumurtayla çoğalır. Yavrularına bakmaz.
		Omurgası vardır. Doğurarak çoğalır. Yavrularına bakar.

Yukarıda bazı hayvan resimlerinin altına özellikleri yazılmıştır.

Buna göre, hangi hayvanın özellikleri yanlış yazılmıştır?

	A) Kertenkele
	B) Yusufçuk böceği
	C) Kurbağa
	D) Ayı

5 Tabloda verilen sorulara cevapları evet olanlar için "E", hayır olanlar için "H" seçeneğini işaretleniyor.

E	H
○	○		Şapkalı mantarların besin değeri yüksek midir?
○	○		Maya mantarlarından penisilin adı verilen antibiyotik üretilir mi?
○	○		Bütün mantar çeşitleri hastalığa neden olur mu?
○	○		Dört çeşit mantar çeşidi mi vardır?

Bir gurup öğrencilerin bu tabloyu doldurma şekli aşağıda verilmiştir.

	E	H		E	H		E	H		E	H
	●	○		●	○		●	○		○	●
	○	●		○	●		●	○		○	●
	○	●		●	○		○	●		●	○
	●	○		○	●		○	●		●	○
	Asım			Şeyma			Ahu			Şengül

Buna göre soruları aşağıdaki öğrencilerden hangisi doğru cevaplamıştır?

	A) Asım
	B) Şeyma
	C) Ahu
	D) Şengül

6 “Canlıları sınıflandırırken nelere dikkat ederiz?” sorusuna aşağıdaki cevaplar verilmiştir.

	Berke: Canlıların beslenme şekilleri
	Melis: Canlıların çoğalma şekilleri
	Tan: Canlıların vücut sıcaklığı
	Ömer: Canlıların yaşama şekilleri

Hangi öğrenci öğretmenin sorusuna yanlış cevap vermiştir?

	A) Berke
	B) Melis
	C) Tan
	D) Ömer

7

Bilim insanları, tarım ürünlerine zarar vererek hem gıda fiyatlarının artmasına hem de açlığa neden olacak bitki hastalıklarıyla mücadele ediyor. Bilim insanları şu anki en büyük tehlikenin buğdaylarda görülen zehirli gövde mantarı salgını olduğunu belirtti. Bu zehirli mantar türü rüzgarla yayılarak küresel bir tehdit oluşturuyor.

Yukarıda hastalık yapan mantarlarla ilgili bir haber verilmiştir. Bu haberden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılmaz?

	A) Mantarın oluşturacağı salgın küresel bir tehdit oluşturabilir.
	B) Oluşan salgın sonucunda buğday fiyatlarındaki artış ülke ekonomisini zora sokabilir.
	C) Bu zehirli mantar salgınını önlemek mümkün değildir.
	D) Salgın açlığa sebep olabilir.

8

• Yumurta ile çoğalır.
• Yavru bakımı görülmez
• Vücudu pullarla kaplıdır.

Babası Defne’ye yukarıdaki özellikleri taşıyan bir hayvan alıyor.

Defne’ye babasının aldığı hayvan hangisidir?

	A) Kurbağa
	B) Kuş
	C) Kedi
	D) Balık