GÜNEŞ, DÜNYA VE AY ÖDEVPEDİA 4

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

AY’IN HAREKETLERİ VE EVRELERİ

Ayın evreleri

Gök cisimleri uzayda dönme ve dolanma hareketleri yaparlar.

DÖNME: Kendi etrafında dönmek.

DOLANMA: Başka bir gök cismi etrafında dönmek.

Dünya, Güneş ve Ay da dönme ve dolanma hareketi yaparlar.

Hareketlerin süresi

Dünya kendi etrafında 24 saatte döner. Güneş etrafında 365 gün 6 saatte dolanır. Ay Dünya etrafında dönüşünü yaklaşık 28 günde tamamlar.

Ay’ın Dünya etrafındaki hareketi Dünya’nın da hareketinden dolayı 28 gün değil, 29 gün gibi gözlemlenir.

Ay’ın Evreleri

Ay Dünya etrafında dolanırken Güneş’ten gelen ışık miktarı değişir ve gölgenin şekli de zamanla değişir. Gölgelerin aldığı bu şekillere Ay’ın evreleri denir.

Ay’ın 4 ana evresi ve 4 ara evresi vardır.

Ana evreler arasında 1 hafta süre vardır.

Tüm evreler yaklaşık 29 günde tamamlanır. Bu süre 1 aya denk gelir ve kullandığımız ay takviminin temelinde bu vardır.

1. Yeni Ay

Dünya’ya bakan yüzü ışık almadığı için bu evrede Ay görülmez.

2. İlk Dördün

Ay’ın sağ yarısı aydınlanır ve Ay D harfi şeklinde görülür. Yeni aydan 1 hafta sonra oluşur.

3. Dolunay

Ay tam olarak ışık alır ve daire şeklinde görülür. İlk dördünden 1 hafta sonra oluşur.

4. Son Dördün

Ay’ın sol yarısı aydınlanır ve Ay ters bir D harfi şeklinde görülür. Dolunaydan 1 hafta sonra oluşur.

Ara evrelerle ayın evreleri:

Yeni ay – Hilal – İlk dördün – Şişkin ay – Dolunay – Şişkin ay –  Son dördün – Hilal

A. Aşağıda yer alan kavramları, verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun şekilde yerleştiriniz.

Hilal İlk Dördün Aynı Ayda Hareket Sırayla Dolunay Tersine Son Dördün Şişkin

1

Yeni ay evresinden bir hafta sonra evresi yaşanır.

2

Dolunay evresinden bir hafta sonra evresi yaşanır.

3

Yeni ay evresinden hemen önce ve sonra evresi yaşanır.

4

Ay'ın evreleri daima aynı gerçekleşir.

5

Uzayda bütün gökcisimleri halindedir.

6

Ay dönme ve dolanma hareketlerini saat yönünün yapar.

7

Dünyadan bakıldığında Ay'ın daima yüzü görülür.

8

Ay Dünya yörüngesindeki hareketini bir tamamlar.

9

Ay'ın ana evreleri dışında hilal ve ay olmak üzere iki ara evresi vardır.

10

Ay'ın Dünya'ya bakan yüzünün tamamen aydınlandığı evre 'dır.

B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise D, Yanlış ise Y seçeneğini seçiniz.

1

D	Y
		Ay’ın ana evreleri arasındaki zaman dilimi 2 haftadır.
		Ay’ın Dünya’dan bakıldığında sol tarafının aydınlık olduğu evre ilk dördün evresidir.
		Ay’ın evreleri yaklaşık 29,5 günde tamamlanır. Bu sebeple 29,5 gün takvimdeki bir ayı oluşturur.
		Ay’ın hep aynı yüzünü görmemiz Ay’ın kendi ekseni etrafında dönme süresi ile Dünya etrafında dolanma süresinin aynı olmasından kaynaklanır.
		Şişkin ay, ilk dördün ve dolunay evreleri arasında görülebilen bir evredir.

2

D	Y
		Yeni ay evresi, Ay’ın tamamen aydınlık görüldüğü evredir.
		İlk dördün evresi ayda bir kez oluşur.
		Ay, Dünya’nın etrafında bir tam tur dolanmasını yaklaşık 27 günde tamamlar.
		Ay’ın ana evreleri şişkin ay ve hilaldir.
		Dünya’mızın tek doğal uydusu olan Ay, ışık kaynağı değildir.

C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1 Aşağıda Ay'ın Dünya çevresinde dönmesiyle oluşan evreleri gösterilmiştir.

Bu evreler ile alakalı olarak aşağıda yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır?

	A) Ay 5. konumda dolunay evresindedir.
	B) 1. konumda Ay'ı tamamen karanlık görürüz.
	C) Ay 4. ve 6. konumda yeni ay evresindedir.
	D) Ay 3. ve 7. konumda yarım ay evresindedir.

2

		Dünyadan bakıldığında Ay'ın farklı şekilde görülmesine Ay'ın evreleri denir.
		↓D				Y↓
Ay'ın evreleri her zaman aynı sıra ile gerçekleşir.						Ay'ın iki ana evresi arasında bir hafta süre vardır.
D↓	↓Y					D↓			↓Y
1.Kapı				2.Kapı		3.Kapı				4.Kapı

Yukarıdaki tabloda doğru yada yanlış olma durumlarına göre ilerlendiğinde hangi kapıya ulaşılır?

	A) 1.Kapı
	B) 2.Kapı
	C) 3.Kapı
	D) 4.Kapı

3 Dünya'dan bakıldığında Ay'ın daima aynı yüzü görülmektedir.

Bu durumun nedenini aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır?

	A) Ay kendi etrafında saat yönünün tersine bir hareket yapması
	B) Ay'ın Güneş'ten aldığı ışığı yansıtması
	C) Ay'ın ana evreleri arasında bir haftalık bir zaman diliminin olması
	D) Ay'ın kendi etrafında dönüşünün Dünya etrafındaki dolanımıyla aynı sürede gerçekleşmesi

4

	Ali: Ay'ın kendi ekseni etrafında tam bir tur yaptığı süre nedir.
Fatma: Ay'ın Dünya etrafında tam bir tur yaptığı süre nedir.
	Faruk: Ay'ın Güneş etrafında tam bir tur yaptığı süre nedir.

Ali, Fatma ve Faruk'un sorularının cevapları aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

	Ali	Fatma	Faruk

	A) 27 gün 8 saat 24 saat 365 gün 6 saat
	B) 24 saat 365 gün 6 saat 365 gün 6 saat
	C) 27 gün 8 saat 27 gün 8 saat 365 gün 6 saat
	D) 27 gün 8 saat 365 gün 6 saat 365 gün 6 saat

5 İki öğrenci Ay'ın farklı evreleri ile alakalı olarak aşağıdaki bilgileri vermiştir.

		Burçin: Dünya Ay ile Güneş'in arasında bulunurken Ay'ın dünyaya bakan kısmının tamamen ışık aldığı evredir.
		Sena: Ay Dünya ile Güneş'in arasında bulunurken Ay'ın dünyaya bakan kısmının tamamen karanlık olduğu evredir.

Sena ile Burçin'in bilgi verdiği evreler hangileridir?

	Burçin	Sena

	A) Yeni Ay Dolunay
	B) İlk dördün Son dördün
	C) Dolunay Yeni Ay
	D) Hilal Şişkin ay

6 Ali geçen zaman dilimlerini gösterebilmek için Ay'ın evrelerini kullanmıştır.

I. Dilim
II. Dilim
II. Dilim

Ayın iki ana evresi arasında 7 gün (Bir hafta) olduğu bilindiğine göre bu zaman dilimlerinde geçen süre aşağıdaki şıkların hangisinde doğru olarak verilmiştir?

	I. Dilim	II. Dilim	III. Dilim

	A) 14 Gün 14 Gün 21 Gün
	B) 7 Gün 14 Gün 21 Gün
	C) 14 Gün 14 Gün 7 Gün
	D) 21 Gün 14 Gün 14 Gün

TEST

1 Aşağıda Ay'ın bazı evreleri verilmiştir.

İlk Dördün	Dolunay
Yeni ay

Yukarıda gösterilen bu 3 evrenin herhangi birinin özellikleri arasında olmayan seçenek hangisidir?

	A) Dünya'ya bakan tarafı tamamen aydınlıktır.
	B) Dünya'dan bakan birine göre Ay'ın sol tarafı aydınlıktır.
	C) Dünya'dan bakan birine göre Ay'ın sağ tarafı aydınlıktır.
	D) Dünya' bakan yüzü tamamen karanlıktır.

2 Aşağıda Ay'ın bazı evreleri verilmiştir.

I.	II.
III.	IV

Bir ay boyunca Ay'ı gözlemleyen birisi bu evreleri hangi sırayla görmesi beklenir?

	A) I-II-III-IV
	B) III-I-II-IV
	C) IV-II-I-III
	D) III-II-I-IV

3 Aşağıda Ay'ın bazı evreleri verilmiştir.

	☆		★	Bu evrede Ay'ın Dünya'ya bakan yüzeyi Güneş ışıklarının yansıtır.
	□		■	Son dördün ile yeni ay evreleri arasında görülür.
	△		▲	İlk dördün ile dolunay evreleri arasında görülür.

Buna göre Ay'ın görünümü ile bilgilerin eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

	A) ☆=★ □=■ △=▲
	B) ☆=■ □=★ △=▲
	C) ☆=▲ □=■ △=★
	D) ☆=■ □=▲ △=★

4 Gökyüzünde Ay farklı şekillerde görülür. Ay’ın tam bir daire şeklinde görüldüğü evre _______, Ay’ın D harfi şeklinde görüldüğü evre _______, Ay’ın görünmediği evre _______ evresidir.

Bu metinde boşluklar uygun şekilde doldurulduğunda hangi kelime boşta kalır?

	A) İlk dördün
	B) Dolunay
	C) Son dördün
	D) Yeniay

5 Bir grup öğrenci Ay’ın evreleri ile ilgili yorum yapıyorlar.

		Baha : Ay’ın tam daire şeklinde görüldüğü evre dolunaydır.
		Elif : Ay’ın hiç görünmediği evre yeniaydır.
		Yunus : Son dördün evresinden sonra dolunay görünür.
		Timur : İlk dördün evresinden önceki evre yeniaydır.

Hangi öğrencinin yorumu yanlıştır?

	A) Baha
	B) Elif
	C) Yunus
	D) Timur

6 Biscay Körfezi'ndeki La Flotte limanında yüksek gelgit (yüksek gelgit) ve düşük gelgit (düşük gelgit) aşağıdaki gibi gerçekleşmektedir.

Yukarıda bahsedilen gelgit olayının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

	A) Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanma hareketi
	B) Ay’ın Dünya etrafında dolanırken yörüngesinden dolayı bazen Dünya’ya daha çok yaklaşması
	C) Yaklaşmakta olan bir fırtına
	D) Küresel ısınma nedeni ile buharlaşma oranının artması

7 Gökyüzüne baktığında Ay’ı ters D harfi şeklinde görüyor.

Buna göre 2 hafta önce Ay hangi evredeydi?

	A) Yeniay
	B) Dolunay
	C) İlk dördün
	D) Son dördün

8 Aşağıda Ay'ın ara evrelerinden ikisi gösterilmiştir.

I.	II.

Bu iki ara evre hangi ana evrelerin arasında gerçekleşmiştir?

	I.	II.

	A) Dolunay Son dördün İlk dördün Dolunay
	B) Yeni ay İlk dördün Son dördün Yeni ay
	C) İlk dördün Dolunay Dolunay Son dördün
	D) Dolunay Son dördün Yeni ay İlk dördün