DNA VE GENETİK KOD ÖDEVPEDİA 2

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

AŞAĞIDA VERİLEN KONU İLE ALAKALI UYGULAMALARI ÇÖZELİM

1 Numaralandırılmış bezelye tanelerinin sarı ve yeşil olarak aşağıdaki gibi kendini fenotipler. Bu bezelye tanelerinin kesin olarak bulunabilen genotiplerini alttaki tabloda işaretleyiniz. Kesin olmayanlar için "?" bölümüne işaretleme yapın. Başlangıçta→ 1 2 1. Kuşak→ 3 4 5 6 Seçilenler→ 4 5 2. Kuşak→ 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 SS Ss ss ? 2 Aşağıdaki tabloda baskın ve çekinik gen türleri gösterilmiştir. Buna göre alttaki tabloda genotipleri verilen bitkilerin genotip türü ve fenotip özelliklerini doldurunuz. Karakter Baskın Çekinik Tohum Şekli Y y Boy Uzunluğu U u Çiçek Rengi M m Uu mm YY Yy uu MM Melez Döl Saf Döl Uzun Boylu Kısa Boylu Yuvarlak Tohum Buruşuk Tohum Mor Çiçek Beyaz Çiçek

AŞAĞIDA YER ALAN KAVRAMLARI, VERİLEN CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN ŞEKİLDE YERLEŞTİRİNİZ.

Mendel	Hemofili	Gen	Çaprazlama	Homozigot	Alel Gen	Kalıtsal	Genotipi	Heterozigot	Akraba

1

DNA'da karakter belirten anlamlı parçalara adı verilir.

2

Canlının göz rengi, boy uzunluğu, esmer yada kumral olması gibi özellikler özelliktir.

3

Fasulyeler ile yaptığı araştırmalar ile kalıtımın temellerini oluşturmuş bilim adamı 'dir.

4

İki baskın yafa iki çekinik genin bir araya gelmesine , diğer adıyla saf döl denir.

5

Bir baskın bir çekinik genin bir araya gelmesine , diğer adıyla melez döl denir.

6

, kanın pıhtılaşmaması (ya da geç pıhtılaşması) hastalığıdır.

7

Bir karakterin baskın veya çekinik olması, saf veya melez döl olması onun ile ilgilidir.

8

Kalıtsal hastalıkların oluşmasındaki riskini evliliği arttırır.

9

Karakterin yavru bireye aktarılma şansını hesaplamalarıyla bulabiliriz.

10

Biri anneden biri babadan gelen aynı karaktere etki eden genlerden her birine denir.

AŞAĞIDA VERİLEN BİLGİLER DOĞRU İSE "D", YANLIŞ ISE "Y" SEÇENEĞİNİ SEÇİNİZ.

1 D Y X ve Y kromozomları cinsiyet kromozomu olarak da bilinir. Baskın genleri sembollerken küçük harf kullanmaya dikkat edilmelidir. Mendel çalışmalarını kilise bahçesine diktiği fasulyeleri ile yapmıştır. Biyoloji biliminde kalıtım çalışmaları genetik olarak adlandırılır. Akraba evliliği ile kalıtsal hastalıkların bulaşma riski azaltılabilir. 2 D Y Down sendromu ve renk körlüğü gibi kalıtsal hastalıklar tedavi edilebilir. Çekinik olan bir karakterin ortaya çıkması için mutlaka homozigot döller kullanılmalıdır. Nesilden nesile genlerle aktarılamayan özelliklere kalıtsal olmayan karakter denir. Bulunduğu hücrede ya da taşıdığı karakterleri her zaman oluşturan gene dominant gen denir. Çekinik gen sadece baskın gen olmadığı zaman etkisini gösteren gendir.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 Aşağıda bazı bilgiler ve bu bilgilere ait kavramlar verilmiştir.

Gen	★		☆		Aynı karaktere etki eden genlerden her birine denir. Biri anneden biri babadan gelir.
Fenotip	▲		△		DNA molekülü üzerinde yer alan ve belli bir protein üretimi için kod veren parçadır.
Alel	■		□		Genetik etkilerle oluşan özelliklerin canlının görünümünde etkili olmasıdır.

Buna göre bu kavramlar ile bilgilerin eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

	A) ☆=■ □=▲ △=★
	B) ☆=■ □=★ △=▲
	C) ☆=▲ □=★ △=■
	D) ☆=★ □=▲ △=■

2 Aşağıda mor ve beyaz çiçekli bezelyelerin çaprazlaması sonucu oluşan fenotipler gösterilmiştir.

Başlangıçta→	1		2
1. Kuşak→	3	4	5	6
Seçilir→	4		5
2. Kuşak→	7	8	9	10

Kaç numaralı çiçek bitkileri çiçek rengi bakımından kesinlikle melezdir?

	A) 1 ve 4
	B) 3, 4, 5 ve 6
	C) 4, 5, 6, ve 7
	D) 3, 4, 5, 6, 8 ve 9

3 İnsanlardaki kalıtsal hastalık genleri anne ve babalarından yani atalarından gelir. Kalıtsal hastalık geni taşıyan kişinin yakın akrabalarında aynı hastalık geninin bulunma ihtimali, akraba olmayan kişilere göre daha yüksektir. Bu nedenle kalıtsal hastalık geni taşıyan ve akraba olan kişilerin evlenmesi halinde (homozigot durumda) kalıtsal hastalık ortaya çıkabilir.

Buna göre;

1. Ailesinde çekinik genle hastalık taşıyan bireylerin akraba evliliği yapmasıyla doğacak çocuklarının hasta olmasına neden olabilir.
2. Akraba evliliği yapan bireylerin hastalık taşıyan genin fenotip olarak görülmesi daha büyük ihtimaldir.
3. Çekinik genle taşınan hastalıklar sadece akraba evliliğinde görülür.

yukarıda verilen yorumlardan hangileri doğrudur?

	A) Yalnız 1
	B) 1 ve 2
	C) 2 ve 3
	D) 1, 2 ve 3

4 Aşağıda 1 adet kısa boylu bezelye ve 2 adet genotipleri farklı uzun boylu bezelye bitkisi numaralandırılmıştır.

1	2	3
Kısa Boylu	Uzun Boylu	Uzun Boylu

Numaralandırılmış bezelyelerden;

• 1. ve 2. görseldeki bezelye bitkisi çaprazlama yapıldığında tamamı uzun boylu bitki oluşmaktadır.
• 1. ve 3. görseldeki bezelye bitkisi çaprazlama yapıldığında yarısı uzun yarısı kısa boylu bitki oluşmaktadır.

Buna göre görseldeki hangi bitkiler saf döldür?

	A) 1 ve 2
	B) 1 ve 3
	C) 2 ve 3
	D) 1, 2 ve 3

5 Tabloda bazı genlerin baskın olma durumları gösterilmiştir.

	Özellik	Baskın	Çekinik
	A
	B
	C
	D

.

Tabloda verilen bilgilere göre aşağıda yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?

	A) "A" özelliği genotipte yer aldığı her durumda etkisini gösterir.
	B) "B" özelliği dış görünüşte etkisini göstermesi için anne ve babadan gelen genlerin genotipinin homozigot olması gerekmektedir.
	C) "C" özelliği sadece homozigot durumunda özelliğini gösterir.
	D) "D" özelliği genetipinde gösteren bir birey saf veya melezdir.

6 Kıvırcık sağ geni düz saç genine baskındır. Kıvırcık olan anne ve babanın ilk çocukları düz saçlıdır.

Buna göre doğacak olan ikinci çocuk;

		Genotip	Fenotip
	1	Dd	Kıvırcık
	2	dd	Düz
	3	DD	Kıvırcık

.

Fenotip ve genotipi yukarılardan hangisi gibi olabilir?

	A) Yalnız 1
	B) 1 ve 2
	C) 2 ve 3
	D) 1, 2 ve 3

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 I. Baskın genler küçük harf ile gösterilir.

II. Baskın genler sadece saf dölle kendi özelliğini gösterebilirler.

III. Bir genotipte çekinik bir karakter varsa mutlaka fenotipte kendini gösterir.

Yukarıdaki ifadelere bakıldığında hangilerinin yanlış olduğu söylenebilir.

	A) I ve II
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III

2 Aşağıda 2 tanesi uzun ve bir tanesi kısa boylu bir bezelye bitkisine ait genotipleri verilmiştir.

Aa	AA	aa

Buna göre aşağıda yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?

	A) "Aa" homozigot döldür.
	B) Baskın olan kısa boy genidir.
	C) "A" geni uzun boy genini belirtir.
	D) Melez döller çekinik özelliği gösterir.

3 Bezelyelerin çaprazlamasından meydana gelen 1. ve 2. kuşak döller aşağıda gösterilmiştir.

Başlangıçta→	Saf yeşil tohumu			Saf sarı tohumu
1. Kuşak→
2. Kuşak→	?	?		?	?

Buna göre 2. kuşakta oluşabilecek ;

1. Saf sarı tohumlu bezelye
2. Saf yeşil tohumlu bezelye
3. Melez sarı tohumlu bezelye

çeşitlerden hangileri oluşabilir.

	A) Yalnız 2
	B) 1 ve 2
	C) 1 ve 3
	D) 1, 2 ve 3

4 Aşağıdaki soy ağacında bazı bireylerın siyah ve sarı saç rengine ait genotip bilgileri verilmiştir.

Buna göre;

I. Anne ve babanın genotiplerinde sarı saç geni kesinlikle bulunmaktadır.

II. Annenin saç rengi bakımından genotipi homozigot olabilir.

III. Genotipi yazılmayan diğer oğul bireylerin fenotipi kesinlikle siyahtır.

yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?

	A) Yalnız I
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III

5 Bezelye çaprazlamalarında genotipi verilen bitkilerden oluşabilecek döllerin ihtimali aşağıdaki gibi gösterilmiştir.

SS		ss		Sarı tohumlu bezelye
Ss		ss		Sarı tohumlu bezelye	Yeşil tohumlu bezelye
Ss		ss		Sarı tohumlu bezelye	Yeşil tohumlu bezelye

Buna göre;

I. Saf döl bezelyelerinin çaprazlanmasıyla aynı fenotipe sahip canlılar oluşur.

II. Melez döl bezelyelerinin çaprazlanmasıyla farklı fenotipe sahip canlılar oluşur.

III. Melez döl ve saf döl bezelyelerinin çaprazlanmasıyla baskın fenotipe sahip canlılar oluşur.

yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?

	A) Yalnız I
	B) I ve II
	C) II ve III
	D) I, II ve III

6 Akraba evliliği, zararlı baskın gen ve çekinik gen üst üste gelerek çakışması olasılığını artırdığından genetik hastalıkların görülmesine yol açabilir. Bunların çocuklukta görülmesi için anne ve babanın her ikisinin de en azından bir zararlı çekinik gene sahip olması gerekir. Dolayısıyla akraba evlilikleri; aynı gen yapısına sahip olan ailede, çekinik genlerin birbirleriyle karşılaşma olasılığını artıracaktır.

Yukarıda verilen soy ağacında anne ve babanın akraba olduğu bilindiğine göre aşağıda yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?

	A) Baba kesinlikle hastalık geni taşımaz
	B) Ahmet'in kardeşleri kesinlikle hastalık geni taşımazlar.
	C) Ahmet'in hasta olmasına anneden gelen gen neden olmuştur.
	D) Ahmet'in hasta olmasına anne ve babadan gelen genler neden olmuştur.

7 Bezelye çaprazlamalarında sarı renkteki tohum geni her zaman baskın gendir.

Aşağıda farklı genotiplerdeki fasulye tohumları ile 3 farklı çaprazlama yapılıyor.

1. Çaprazlama				2. Çaprazlama				3. Çaprazlama
	X				X				X

Bu çaprazlamalar ile alakalı aşağıda yapılan yorumlardan hangisi kesin olarak yanlıştır denilebilir?

	A) En az fenotip çeşitliliği 3. çaprazlama olabilir.
	B) 3. çaprazlanan tohumlar kesinlikle saf döldür.
	C) 1. çaprazlamada %100 aynı fenotipte bezelyeler oluşacaktır.
	D) 2. çaprazlamada iki farklı fenotipe sahip bezelye oluşma ihtimali vardır.

8 Mor çiçekli ve beyaz çiçekli fasulye bitkilerinde mor renk çiçek geninin baskın olduğu bilinmektedir. A, B, C ve D çiçekleri şekildeki gibi çaprazlandığında iki adet beyaz çiçek elde edildiği gözlenmiştir.

A	B		C	D
Mor Çiçek	Beyaz Çiçek		Mor Çiçek	Mor Çiçek
Beyaz Çiçek			Beyaz Çiçek

Buna göre bu çaprazlamalarla alakalı olarak;

I. A ve B bezelyelerinin genotipleri bilinebilir.

II. A bezelyesindeki beyaz çiçek geni yavru bireye aktarılmamıştır.

III. C ve D bezelyeleri genotipinde iki renk çiçek genini de barındırır.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

	A) I ve II
	B) I ve III
	C) II ve III
	D) I, II ve III