DNA VE GENETİK KOD ÖDEVPEDİA 5

HAFTALIK OLARAK OKUL PLANINA GÖRE O HAFTA İŞLENEN KONULAR İLE ALAKALI OLARAK HAZIRLANAN ÖDEVPEDİA'YA HER ÇARŞAMBA YENİ BİR SAYFA EKLENMEKTEDİR. SİTEDE VAR OLAN BÜTÜN ÇALIŞMALAR OKUL BİLGİLERİNİ PEKİŞTİRME AMAÇLIDIR. BU NEDENLE ÖNCELİK OKUL DERSLERİ VE ÖDEVLERİ OLMALIDIR!

Madde Madde DNA ve Genetik Kod
Kalıtsal yapıların karmaşıktan basite (büyükten küçüğe) sıralanışı Kromozom → DNA → Gen → Nükleotid (KeDiGeN)
Sağlıklı bir DNA zincirinde tek sayıda nükleotid bulunmaz.
DNA kendini kopyalarken ayrılan zincirler kalıp görevi görür. Kalıp zincirin karşısında tamamlayıcı zincir meydana gelerek iki DNA zinciri oluşur.
En uzun DNA zinciri modeli yapılırken, kullanılacak malzemelerden en azı seçilir, uygun organik bazlar birbirine eşitlenir.
Tüm canlıların DNA’sında 4 çeşit nükleotid bulunur.
Canlıların birbirinden farklı olmasının nedeni DNA’da bulunan nükleotid sayısı ve dizilişini farklı olmasıdır.
Bir DNA zincirinde 1. ve 2. zincirlerinin nükleotid dizilişi aynı olamaz
Nükleotide ismini veren yapısındaki organik bazdır.
DNA’nın görev birimi gendir.
DNA’nın yapı birimi nükleotiddir.
Kromozom sayısının aynı olması canlılar arasında akrabalık veya benzerlik olduğunu göstermez.
Kromozom sayısının çok veya az olması canlının gelişmişliği hakkında bilgi vermez.
DNA zincirinde karşılıklı nükleotidlerin kaybolması sonucu oluşan hata onarılamaz.
Alel gen: Anneden ve babadan gelen aynı karakterleri taşıyan gen çiftidir. Aa: Melez, heterozigot AA, aa: Saf, (arı) döl, homozigot
Mendel çaprazlamaları olasılık hesabıdır kesinlikle aynı olacağını göstermez. Bir bebeğin kız veya erkek doğma olasılığı %50’dir. Ancak bir ailedeki bütün çocuklar kız veya erkek olabilir.
Aa x aa çaprazlamasında %50 baskın ve %50 çekinik fenotip ortaya çıkar.
İki melezin çaprazlamasında %50 arıdöl (AA, aa) ve %50 melez (Aa) genotip ortaya çıkar.
İki melezin çaprazlamasında en fazla (3 farklı) çeşit genotip elde edilir.
Fenotipte çekinik karakter varsa çaprazlanan bireylerin genotipinde mutlaka çekinik karakter vardır.
Akraba evliliğinde kalıtsal hastalıkların ortaya çıkmasında zararlı çekinik alellerin bir araya gelme olasılığı normal evlilikleri oranla daha fazladır. Akraba evliliklerinde kalıtsal hastalık çıkma olasılığı %100 değildir.
Adaptasyonlar kalıtsaldır, modifikasyonlar kalıtsal değildir.
Klonlama eşeysiz üremedir.
Klon doğan canlı, çekirdeği alınan ata canlıya benzer.
Bir canlıdan aktarılan genler özelliklerini diğer canlıda da gösterir.
Değişen ortam şartlarına uyum sağlayan canlıların yaşamını devam ettirmesi uyum sağlayamayan canlıların elenmesi doğal seçilimdir.
Nükleer patlamalar gibi bazı çevresel faktörler canlıların genetik yapısını değişmelere yol açabilir.
Canlıda meydana gelen mutasyonlar üreme hücrelerinde olmuş ise kalıtsaldır yavru döllere aktarılabilir, vücut hücresinde oluşan mutasyon sadece o canlıyı ilgilendirir.
Çevre etkisiyle (Beslenme, sıcaklık, ışık) vücut hücrelerinde meydana gelen ve kalıtsal olmayan değişikliklere modifikasyon denir.
Modifikasyon kalıtsal değildir, genlerin yapısı değişmez. Çevre şartlarının değişmesi sonucu genlerin işleyişi değişir.
Mutasyonlar genlerin yapısında değişikliğe yol açarken modifikasyonlar genlerin işleyişinde değişikliğe yol açar.
Çevresel faktörler de değişiklik olmasa bile bir türe ait canlıların genotipleri birbirinden farklı olabilir.
Genin yapısı değişirse işleyişi de değişir. (Mutasyon geçiren canlının gen yapısı değişir, canlının dış görünüşü de değişir.)
Tek yumurta ikizlerinde fenotip zamanla değişebilir.
Varyasyon (Tür içi çeşitlilik ) sonucu yeni tür canlı meydana gelmez.
Doğal seçilim doğada kendiliğinden gerçekleşir, insanların canlıları teker teker seçmesi sonucu yapay seçilim gerçekleşir. İnsanların ilaçlaması sonucu ölen böcekler, antibiyotik kullanımı sonucu ölen bakteriler doğal seçilime uğrar.
Biyoteknolojik çalışmalar genetik mühendisliğinin çalışmaları kapsar.
Akraba olan kişilerin DNA’sındaki nükleotid dizilişi ve sayısı benzerdir.
Bazı hayvanların bulunduğu ortamın rengi ile aynı renkte desenler göstermesi kamuflaj denir. Kamufle olan canlı ortamdan fark edilemediği için av olmaktan kurtulur.

AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ.

1 Genler ile ilgili,

1. Ebeveyn özellikleri yavrulara genler ile aktarılır.
2. Bütün genlerde nükleotidlerin diziliş sırası aynıdır.
3. Gen kromozomdan daha küçük yapıdadır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

	A) Yanlız 1
	B) 1 ve 2
	C) 1 ve 3
	D) 1, 2 ve 3

2 Aşağıdaki modelde DNA'yı oluşturan birimler çizilmiş ve isimlerinin bir kısmı boş bırakılmıştır.

Aşağıda verilen şıklarda I,II ve III hakkında söylenen ifadelerden hangisi yanlıştır?

	A) III 'ün yerine deoksiriboz şekerini ifade etmek için D harfi konulur.
	B) II Guanin(G) bazıdır ve Sitozin(C) bazı ile 3'li hidrojen bağı oluşturmuştur.
	C) I yerine fosfatı belirtmek için (P) harfi konulmalıdır.
	D) Her nükleotid de I, II ve III en az bir adet bulunmak zorundadır.

3

Şekli inceleyen bir öğrenci bir takım sorulara cevap vererek doğru kapıdan çıkış yapması istenmiştir.

		DNA'nın proteinler etrafına sarılmasıyla, yoğunlaşarak oluşturduğu, canlılarda kalıtımı sağlayan genetik birimlere kromozom denir.
		D				Y
Canlının belli bir özelliğinden sorumlu olan DNA’nın anlamlı her bir parçasına gen denir.						Nükleotidler birleşerek genleri, genler birleşerek DNA’yı oluşturur. DNA’lar birleşerek Kromozomu oluşturur.
D	Y					D			Y
1.Kapı				2.Kapı		3.Kapı				4.Kapı

Öğrencinin çıkış yapması gereken doğru kapı hangisidir?

	A) 1. Kapı
	B) 2. Kapı
	C) 3. Kapı
	D) 4. Kapı

4

		Kromozomlar DNA'dan oluşuyor ise sağ tarafı, oluşmuyor ise sol tarafı takip edin
Gen DNA'nın bir parçasıysa sol tarafı, parçası değilse sağ tarafı takip edin.						Nükleotid adenin bazını oluşturan bir parçaysa sağ tarafı, değilse sol tarafı takip edin.
1.Çıkış				2.Çıkış		3.Çıkış				4.Çıkış

Yönlendirmeleri takip ettiğimizde hangi çıkıştan çıkarız?

	A) 1. Çıkış
	B) 2. Çıkış
	C) 3. Çıkış
	D) 4. Çıkış

5 Bir ailede Akdeniz Ateşi hastalığının olmadığı taşıyıcı, Aa genine sahip anne ve babanın iki tane çocukları olur. Bunlardan birinde hastalık geni bulunmazken diğeri bu hastalığa sahiptir.

Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz.

	A) Hem sağlam hem de hastalıklı gene sahip bireyler taşıyıcıdırlar.
	B) Bazı insanlar hastalık genini taşımalarına rağmen sağlıklıdırlar.
	C) Kalıtsal bir hastalığa sahip ailelerin çocukları da bu gene sahiptirler.
	D) Bazı hastalıklar genler aracılığı ile gelecek nesillere aktarılabilir.

6

	İFADELER	Olabilir	D/Y
1	Çekirdekte bulunur.		Y
2	Bir zincirindeki adenin sayısı daima diğer zincirdeki timin sayısına eşittir.		D
3	Yapısında adenin bazı bulundurur.		D
4	Bir zincirdeki guanin sayısı aynı zincirdeki sitozin sayısına eşittir.		Y

Yukarıdaki tablosunda DNA özellikleriyle ilgili ifadeler doldurulurken hata yapılmıştır.

Çağrı bu tabloyu nasıl doğru şekle getirebilir? (mutasyon görülmemiştir)

	A) 3. ifadede olabilir kısmını değiştirmeli
	B) 2. ifadede iki seçenekte değişmeli
	C) 4. ifadede olabilir kısmını değiştirmeli
	D) 1. ifadede yanlış ifadesi değiştirilmeli

7 Bir DNA'nın tek sarmalında 400 fosfat ve 150 adenin 100 timin bazı olduğu bilinmektedir.

Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

	A) DNA'da toplam 800 adet deoksiriboz şekeri bulunur.
	B) Dna'da toplam 250 adenin bazı bulunur.
	C) Toplamda 950 hidrojen bağı ile bağlanmıştır.
	D) DNA'nın tek sarmalında 150 guanin nükleotidi bulunmaktadır.

8 Bilim insanları yaptıkları çalışmalar sonucunda insan DNA’sında bulunan ve insülin üretilmesini sağlayan geni bakterilere aktarmış böylece bakterilerin insülin üretmesini sağlamışlardır.

Buna göre;

1. Verilen olay biyo-teknolojik bir çalışmadır.
2. Bakterilerin ürettiği insülin insanlarda üretilenlerden çok farklıdır.
3. İnsülin üreten bakterilerin solunum şekilleri değişmiştir.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

	A) Yalnız 1
	B) Yalnız 2
	C) Yalnız 3
	D) 1 ve 2

9 Aşağıda DNA molekülünün kendini eşleme aşamaları verilmiştir.

1. Sitoplazma içerisindeki serbest halde bulunan tamamlayıcı nükleotidler çekirdek içerisine girmeye başlar.
2. Açılan zincirdeki nükleotidlerin karşısına uygun nükleotidler yerleşir.
3. Başlangıçtaki DNA molekülünün aynısı 2 DNA molekülü oluşur.
4. DNA’daki nükleotidler arasındaki zayıf hidrojen bağları kopmaya başlarken, DNA zincirleri de fermuar gibi açılmaya başlar.
5. DNA zincirleri birbirinden ayrılır.

Bu aşamaların doğru sıralaması aşağıdaki şıklardan hangisinde verilmiştir.

	A) 1, 2, 4, 5, 3
	B) 4, 5, 1, 2, 3
	C) 4, 5, 2, 1, 3
	D) 2, 4, 5, 1, 3

10 Aşağıda bir DNA parçasının tek sarmalı verilmiştir.

Bu DNA parçasının ikinci sarmalıyla birlikte görünümü nasıl olmalıdır?

	A)
	B)
	C)
	D)